سیمین احمدیان راد
تغذیه جایگاه مهمی در پیشگیری، درمان، حفظ و ارتقای سلامت جامعه دارد. مواد غذایی هم ارزش یکسانی ندارند و لازم است که ترکیب مناسبی از آنها مورد استفاده قرار گیرد. این در حالی است که بسیاری از جوامع دچار بدی تغذیه هستند. بدی تغذیه هم شامل پرخوری و هم شامل کم خوری است.
اختلاف زیادی بین الگوهای مختلف مصرف مواد غذایی در دنیا وجود دارد.
الگوی مصرف مواد غذایی در کشورهای ثروتمند این ویژگی ها را دارد:
-استفاده وسیع از تمام گروه های مواد غذایی
-مصرف فوق العاده زیاد فراورده های حیوانی
-دریافت پروتئین زیاد که بیش از دو سوم آن منشأ حیوانی دارد.
-دریافت زیاد چربی ها که دو سوم آن منشأ حیوانی دارد.
-دریافت کم کربوهیدرات ها با افراط در مصرف قندهای ساده
-دریافت مقدار کم فیبرهای غذایی
این ویژگی های تغذیه ای بیماری های فراوانی در کشورهای ثروتمند ایجاد می کند که افزایش وزن- چاقی- بیماری های قلبی و عروقی- بیماری قند- پوسیدگی دندان ها- یبوست و سرطان کولون از جمله این بیماری ها است.
الگوی مصرف مواد غذایی در کشورهای فقیر این ویژگی ها را دارد:
-تغذیه یکنواخت
-فقر فراورده های حیوانی
-بالا بودن میزان کربوهیدرات های مصرفی که اساساً قندهای پلی ساکارید است.
-میزان پروتئین کم و بیش پایین است و عمدتاً منشأ گیاهی دارد.
-میزان دریافت فیبرهای گیاهی بالا است.
در چنین شرایط تغذیه ای کمبود پروتئین- انرژی (صدها میلیون نفر در کشورهای فقیر به سوء تغذیه پروتئینی- انرژی مبتلا هستند) یا کمبودهای ویژه ای در مواد معدنی یا ویتامین ها دارند (700 میلیون تا یک میلیارد نفر به کم خونی های تغذیه ای و 200 میلیون نفر به گواتر مبتلا هستند).
البته در درون یک الگوی مصرف مواد غذایی دریک جامعه بعضی از گروه های جمعیتی الگوی های مصرف کاملاً متفاوتی دارند. به عنوان مثال ثروتمندترین مردم در کشورهای فقیر، رژیم غذایی کاملاً مشابه و یا نزدیکی با الگوی موجود مصرف مواد غذایی در کشورهای ثروتمند دارند. این گروه ثروتمند در معرض همان بیماری های ناشی از افراط در مصرف مواد غذایی هستند. برعکس گروه کوچکی از جمعیت کشورهای صنعتی به دلایلی که اغلب اجتماعی و اقتصادی هستند ممکن است به کمبودهای ویژه ناشی از محدودیت غذایی مصرفی دچار باشند. در تمام دنیا تأمین خواسته های دیگر مردم مقدم بر بهبود وضع تغذیه ای آنها است. به عنوان مثال با بهبود وضع مالی ابتدا اقدام به خرید دوچرخه، ساعت، رادیو و … می کنند و بعد به بهبود وضع تغذیه ای می اندیشند.