محمدرضا کریمی
پزشکی که در یکی از مراکز بهداشتی و درمانی دولتی مشغول معاینه چند دانش آموز نوجوانی است که از طرف مدرسه به نزد او فرستاده شده اند، به آنها توصیه می کند که کمتر بخورند و بیشتر ورزش کنند. تقریباً همه این دانش آموزان پسر چاقند. برخی از آنها شانه های فروافتاده و پشت های برآمده دارند و کاملاً مشخص است که نه تنها ورزش نمی کنند، بلکه اصولاً هیچ تحرکی ندارند. پزشکی که آنها را معاینه می کند و وزنشان را می بیند، می گوید:«بیشتر دانش آموزانی که در چند روز گذشته از این مدرسه برای معاینه مراجعه کرده اند چاق بوده اند». نکته جالب این است که والدین این بچه ها که همراهشان هستند، با خود آنها متفاوتند. بیشتر آنها لاغرند، صاف تر می ایستند و می نشینند و به نظر می رسد که با وجود سن بیشتر از آنها فرزترند.
دلیل این تفاوت ها این است که در گذشته غذاهای چرب و فست فودی و انواع نوشابه ها بخش زیادی از مواد غذایی مصرفی کودکان و نوجوانان را تشکیل نمی داد. یا در گذشته کودکان و نوجوانان ساعت های طولانی را مقابل تلویزیون و رایانه سپری نمی کردند. در سال هایی نه چندان دور کودکان و نوجوانان بیشتر تحرک داشتند و دست کم بیشترشان راه خانه تا مدرسه را پیاده طی می کردند. همچنین والدینشان به آنها آموزش می دادند که صاف بنشینند و صاف راه بروند. کیفشان را در یک وضعیت حمل نکنند و آن را جابجا کنند و … .
از میان اظهار نظر ها و نتیجه تحقیقاتی که هر از گاهی منتشر می شود هم می توان دریافت که مشکلات چاقی و ناهنجاری های اسکلتی و قامتی خطرات رو به گسترشی برای دانش آموزان هستند و هر روز بیش از پیش آنها را تهدید می کنند. به طورکلی همه آمارها حاکی از چاق شدن دانش آموزان است و نتیجه تحقیقات متعدد هم نشان داده که دانش آموزان زیادی دچار مشکلات ناهنجاری های اسکلتی هستند.
به عنوان مثال نتیجه تحقیقات درباره ناهنجاری های ساختار قامتی دانش آموزان در 20 استان کشور هشدار دهنده است. براساس این تحقیق که در سال 87-86 در 20 استان انجام شده، به طور میانگین 64 درصد دانش آموزان دچار مشکل ساختاری قامتی هستند. بیشترین درصد ناهنجاری قامتی دانش آموزان هم مربوط به دختران مقطع متوسطه است. سر به جلو، شانه نامتقارن، پشت کج، پشت گرد، پشت گود، پشت صاف، زانوی ضربدری، زانوی پرانتزی، کف پای صاف و شست کج از مشکلات ساختاری قامتی به شمار می آیند. براساس این تحقیقات استفاده از کوله پشتی های غیر استاندارد و سنگینی که دانش آموزان حمل می کنند و روش حمل این کوله پشتی ها از جمله دلایل مهم ایجاد ناهنجاری های قامتی هستند.
در این تحقیق از جمله عوامل دیگر ناهنجاری های قامتی هم کمبود مربیان متخصص تربیت بدنی در آموزش و پرورش ذکر شده. چراکه مربیان متخصص در کاهش و شناسایی و پیشگیری این ناهنجاری ها مؤثرند. نکته تکان دهنده این است که اگر در دوره ابتدایی به این موضوع توجه نشود، نمی توان ناهنجاری شکل گرفته را به حالت اول برگرداند و پس از این دوره تنها کاری که می توان انجام داد جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری است.