حمیده احمدیان راد
نوجوانی که بیشتر از 15 سال ندارد، به خاطر سرعت زیاد عابری را زیر میگیرد و از صحنه میگریزد. بعد به فرد دیگری گلوله شلیک میکند و بارها عامل و شاهد خون و خونریزی میشود. سپس در نقش یک سرباز امریکایی به مقابله با سربازان کشورهای دیگر از جمله کشورهای اسلامی با نمادهای اسلامی و حتی نیروی نظامی ایران میپردازد. او هر روز و به مدت چند ساعت این کارها و حتی اعمال خشونتباری بدتر از اینها را در دنیای مجازی تکرار میکند.
اما با وجود انجام تمام این اعمال خشونت بار و غیر اخلاقی هیچ تنبیهی در انتظارش نیست. هرچند که او تمام این اعمال خشونت بار را در حین بازیهای رایانهای انجام میدهد اما از آنجایی که امکان دارد تجربیاتش در دنیای مجازی را به دنیای واقعی هم وارد کند آینده خود و جامعه را با خطر مواجه میکند. او از ناحیه بازیهای خشن رایانهای دچار عوارض روانی و جسمی فراوانی میشود و احتمال زیادی دارد نسبت به کسانی که به نحوی با او ارتباط دارند، رفتار خشونتباری در پیش بگیرد.
حالا نتایج تحقیقی که به وسیله گروه فوقدکترای دانشگاه شهید بهشتی انجام نشان داده است که 45 درصد کودکان ایرانی به بازیهای رایانهای خشن علاقهمند هستند. یکی از اعضای این گروه تحقیقاتی گفته است که تماشای فیلمهای خشن و دارای صحنههای خشونتآفرین و همچنین بازیهای خشن رایانهای موجب بروز سندرم دنیای خبیث بین افراد چهار تا 18 ساله میشود. مقاومت در مقابل پند و اندرز، علاقهمندی به خلق خشونت اعم از خشونتهای رفتاری یا عملی از جمله علایم ایجاد سندرم «دنیای خبیث» است.
براساس تحقیق صورت گرفته، 45 درصد از کودکان علاقهمند به بازیهای رایانهای با صحنههای تیراندازی و کشتار هستند. همچنین افراد مبتلا به این ناهنجاری در مقابل دیدن خون و یا خونریزی بی تفاوت بوده و حتی از آن لذت میبرند. محققانی که این تحقیق را انجام دادهاند برای مقابله با ایجاد یا گسترش بیماری روانی «دنیای خبیث» در جامعه تأکید میکنند که باید بازیهای حاوی خشونت و کشتار جمعآوری شود و فیلمهای دارای این گونه صحنهها کمتر به نمایش درآید و والدین اجازه ندهند فرزندانشان با مشغول شدن به بازیهای رایانهای و یا فیلمها و یا سیدیهای فیلمهای خشونتآفرین آینده خود را به خطر اندازند. این تحقیق شاید جدیترین تحقیقی است که در کشورمان درباره فیلمها و بازیهای رایانهای خشن انجام و نتایج آن منتشر شده. واضح است که نتایج این تحقیق هم بسیار تکان دهنده و هشدار دهنده است.
پیش از این در سایر کشورهای جهان هم تحقیقاتی درباره عوارض ناشی از تماشای فیلمهای خشن و یا بازیهای رایانهای خشن انجام شده است. براساس این تحقیقات، مشخص شده که شناخته شدهترین نتیجه بازیهای خشن بروز پرخاشگری بویژه در کودکان است. تحقیق جامعی که از سوی جامعه روانشناسان امریکا در مدت 20 سال به انجام رسیده نیز نشان داده که بازیهای رایانهای خشن یکی از عوامل اصلی گرایش به خشونت بویژه در میان نوجوانان پسر است. نتایج این تحقیق نشان داده که کودکان خشن در مدرسه بیش از دیگران به خشونت در مقابل معلمان و دانشآموزان دیگر میپردازد.
اکثر والدین از عواقب بازیهای رایانهای خشن آگاهی ندارند
با وجود عواقب خطرناک بازی با بازیهای رایانهای خشن، تحقیقات دیگر نشان داده که اکثر والدین یعنی 90 درصد آنها خبر ندارند که فرزندانشان چه بازی رایانهای خریداری میکنند. این در حالی است که در کشور ما بیشتر این بازیها هم وارداتی بوده و بدتر از آن میزان زیادی از آنها قاچاق هستند. متأسفانه علاوه بر این که با انجام این بازیها میتوان خشونت را تمرین کرد، از آنجایی که این بازیها بر اساس فرهنگ غیر ایرانی هم ساخته شدهاند، میتوانند به نوعی به وسیله تهاجم فرهنگی هم تبدیل شوند. به همین دلیل است که لازم است که همه بیشتر از این به خطرات این بازیها توجه کنند. کوچکترین کاری که میتوان انجام داد، آگاه کردن والدین از خطرات بازیهای خشن و غیراخلاقی و غیر فرهنگی است. همچنین آگاه کردن والدین از این که حتماً از رده بندی سنی بازیها آگاه شوند، بسیار ضروری است.
بازیهای رایانهای خشن کودکان را به عنوان عامل خشونت درگیر میکنند. آنها در این بازیها به همه نوع فعالیت خشونتبار و یا غیراخلاقی دست میزنند و بعد ممکن است آنچه را که در بازیها میآموزند، در دنیای واقعی هم به اجرا درآورند. چه بسا مشاهده صحنههای خشونت و خون و خونریزی در دنیای واقعی هم دیگر آنها را تحت تأثیر قرار ندهد. این در حالی است که این بازیها غالباً کودکان و نوجوانان را معتاد هم میکند. کسانی که به این بازیها میپردازند، ممکن است در هنگام بازی گذشت زمان را احساس نکنند. حتی برخی از آنها به این بازیها نیاز روانی پیدا میکنند و میخواهند که دایم به این بازیها بپردازند. ضمن این که این افراد خصلتهای گوشه گیری و درونگرایی پیدا میکنند.
همچنین مشخص شده که کودکان و نوجوانانی که مدت زیادی به بازیهای رایانهای میپردازند، دچار بیماریهای جسمی هم میشوند. کم شدن دید، دچار فشار خون بالا و حملههای عصبی شدن و چاقی ناشی از بی تحرکی و نیز خمیدگی پشت از جمله ناراحتیهای جسمانیای است که ممکن است آنها به آن دچار شوند. حتی انجام بازیهای خشن به مدت طولانی، تغییرات فیزیولوژیکیای در مغز افراد ایجاد میکند که شبیه به تأثیری است که اعتیاد به مواد مخدر در مغز به وجود میآورد.
البته لازم نیست که کودکان و نوجوانان را از بازیهای رایانهای محروم کنیم. اگر والدین به درستی تحقیق کنند، متوجه میشوند که برخی از این بازیها قادرند تواناییهای کودکان را از نظر فکری و قدرت تصمیمگیری و تخیل و خلاقیت و سرعت عمل بالا ببرند و حتی اعتماد به نفس آنها را افزایش دهند. برخی از این بازیها حتی درکی از وضعیت کنونی جهان و تمدنهای گذشته و سیر تکاملی این تمدنها به وجود میآورند. اما موضوع این است که برخی از والدین تلاش نمیکنند که بفهمند بازیهایی که بچهها خریداری میکنند و یا حتی بازیهایی که خودشان برای فرزندانشان خریداری میکنند آیا خطری هم برای آنها دارند یا نه و اصولاً چه چیزی به آموزه های فرزندانشان میافزاید.
همچنین میزان ساعتهایی را که بچهها پای رایانه مینشینند، کنترل نمیکنند. به طوری که فرزندانشان هر روز به مدت چند ساعت به این بازیها میپردازند. این در حالی است که بسیاری از والدین بر دوستان فرزندشان و لباسی که میپوشند نظارت دارند و نسبت به آنها حساسند ولی هنوز به اهمیت این بازیها پی نبرده اند.اما خطر زمانی گسترش بیشتری پیدا میکند که بچهها به جای انجام دادن تکالیف مدرسه هم به بازی بپردازند.
شرکت در جنگ بین ملتها یا جنگ هستهای، بازی به عنوان جاسوس، بازی در نقش رباتهای بیرحمی که به کشتار انسانها میپردازند یا افرادی که با سحر و جادو میکوشند بر جهان مسلط شوند، شرکت در زد و خورد مسلحانه و فرار از دست پلیس و غیره همگی از بازیهایی هستند که کودکان زیادی روزانه به آنها میپردازند. حتی بازیای وجود دارد که در آن کودک در نقش سربازان امریکایی میکوشد به تأسیسات هستهای ایران آسیب برساند و آنها را از بین ببرد.
نگرانی از عواقب بازیهای خشن تنها برای جامعه ما نیست
عواقب خطرناک انجام برخی از بازیهای رایانهای حتی کشورهای پیشرفتهای را که دست کم از نظر مؤلفههای فرهنگی با فرهنگ موجود در این فیلمها تضاد ندارند را نیز با واکنشهای تندی مواجه کرده است. چندی پیش وقتی نوجوان افسردهای تحت تأثیر بازیهای رایانهای خشن با سلاح لیزری به کشتار دانشآموزان یک دبیرستان پرداخت، برخی از مسئولان آلمانی خواستار ممنوعیت استفاده کودکان و نوجوانان از بازیهایی که در آنها آدمکشی صورت میگیرد شدند. حتی برخی فراتر رفته و خواهان ممنوعیت این فیلمها برای همه مردم و نه فقط کودکان و نوجوانان شدند. پیشبینی میشود که درآمد ناشی از فروش بازیهای رایانهای در کشور آلمان به سه میلیارد یورو برسد.
متأسفانه در کشور ما رایانهها بیشتر کاربری سرگرمی و بازی دارند. به طوری که برخی آمارها حاکی از این است که نیمی از رایانهها با این هدف خریداری می شوند و مورد استفاده قرار میگیرند. در حالی که اگر رایانهها چه در مدرسه و چه در خانه بیشتر برای اهداف آموزشی و انجام تکالیف مورد استفاده قرار بگیرند، شاید از تمایل بچهها به بازیهای رایانهای و از جمله بازیهای خشن کاسته شود. همچنین الگوبرداری از بازیهای رایانهای باید برای والدین هشدار دهنده باشد. چراکه بچهها از طریق این بازیها میآموزند که برای مقابله با مشکلاتشان در سطح خانواده یا اجتماع به خشونت متوسل شوند و این خشونت را هم با تقلید از این بازیها به کار میبندند و این موضوع هم برای آنها و هم سایر مردم خطرناک است.
در برخی از بازیهای رایانهای کشتار بیشتر امتیاز بیشتری به همراه میآورد. بهکارگیری انواع سلاحهای مرگبار و شیوههای کشتار بی رحمانه در این بازیها میتواند افرادی خشن، پرخاشگر و حتی جنایتکار تربیت کند. این بازیها بر وضعیت روحی و جسمانی کودکان و نوجوانان تأثیراتی به جا میگذارند که گاهی جبران ناپذیر میشوند. بنابراین لازم است همه برای مقابله با تبعات آنها وارد عمل شوند.