ترجمه: حمیده احمدیان راد
فرایندی که طی آن سنگ ها به خاطر آب و هوا متلاشی می شوند به طوری که انتقال آنها از جایی به جایی دیگر ممکن می شود فرسایش نامیده می شود. آب، باد، یخ و امواج آب عوامل فرسایش هستند. این عوامل به سطح زمین آسیب می رسانند.
فرسایش به وسیله آب
آب مهم ترین عامل فرسایش است و معمول ترین فرسایش ها به وسیله آب جاری نهرها انجام می گیرد. البته آب در همه اشکالش فرساینده است. بارش باران (به خصوص در محیط های خشک) فرسایش ایجاد می کند. به این ترتیب که ذرات ریز خاک را حرکت می دهد. وقتی آب ناشی از باران روی سطح خاک جمع می شود، این ذرات را به سمت نهرها و جویبارهای کوچک حرکت می دهد و فرسایش ورقه ای یا آب شستگی ایجاد می کنند.
چنان که گفته شد آب موجود در نهرها، عامل بسیار قدرتمند فرسایش است. آبی که با سرعت در نهرها حرکت می کند می تواند اشیای بزرگ تری را بردارد و نقل و انتقال دهد. این وضعیت به عنوان سرعت بحرانی فرسایش معروف است. شن نرم می تواند با سرعت سه چهارم مایل در ساعت به وسیله جریان نهرها حرکت کند.
نهرها با سه روش کناره هایشان را می فرسایند: 1)خود عمل هیدرولیک آب رسوبات را حرکت می دهد. 2)آب با ایجاد خوردگی (عملی شیمیایی) در رسوبات عمل می کند. به این ترتیب که یون های رسوبات را برمی دارد و آنها را در خود حل می کند و 3)ذرات داخل آب سنگ بستر را می ساید و آن را می فرساید.
آب نهرها می تواند در سه جای مختلف فرسایش ایجاد کند: 1)حرکت جانبی رسوبات طرفین راهاب نهر را می فرساید. 2)خرد کردن سنگ بستر، نهر را عمیق تر می کند. 3) فرسایش رو به جلو، شیب رو به بالای نهر را می فرساید.
فرسایش به وسیله باد
فرسایشی که به وسیله باد ایجاد می شود به عنوان آیولین (نام خدای بادها در یونان قدیم) شناخته می شود و تقریباً همیشه در صحراها رخ می دهد. فرسایش آیولین شن بیابان، تا حدودی مسئول تشکیل تپه های شن است. قدرت باد، سنگ و شن را می فرساید.
فرسایش به وسیله یخ
قدرت فرساینده یخ در حال حرکت، درواقع کمی بیشتر از نیروی آب است اما از آن جایی که آب خیلی بیشتر است، این آب است که مسئول قسمت اعظم فرسایش خاک در سطح زمین است.
یخچال ها می توانند فرسایش ایجاد کنند –آنها می خراشند و می سایند. در خراشیدن، آب وارد شکاف های زیر یخچال می شود، سپس منجمد می شود و قطعات سنگی را متلاشی می کند. این قطعات متلاشی شده بعداً به وسیله یخچال نقل مکان می کنند. ساییدن مربوط به سنگ زیر یخچال است که سنگ را مثل بولدوزر به بالا چروک می دهد و سپس سطح سنگ را صاف و صیقلی می کند.
فرسایش به وسیله امواج
امواج اقیانوس ها و سایر بدنه های بزرگ آب موجب فرسایش ساحل می شود. قدرت امواج اقیانوسی هولناک است، امواج بزرگ طوفان می تواند 2000 پوند (تقریباً 910 کیلوگرم) فشار در هر مترمربع ایجاد کند. انرژی خالص امواج همراه با محتوای شیمیایی آب آن چیزهایی هستند که سنگ خط ساحلی را فرسایش می دهند. فرسایش شن برای امواج خیلی آسان تر است. گاهی اوقات در جاهایی شن در طول یک فصل به وسیله امواج از ساحل برداشته می شود و در فصل دیگر برگردانده می شود. به این ترتیب یک چرخه سالانه فرسایش وجود دارد.
منبع: http://geography.about.com/od/physicalgeography/a/erosion.htm
مطالب مرتبط: