حمیده احمدیان راد
قوم تاجیک قومی مسلمان و فارسی زبان از نژاد آریایی هستند. آنها قدیمی ترین ساکنان منطقه آسیای مرکزی و افغانستان و نیز ناحیه سین کیانگ چین هستند و عمده ترین جمعیت جمهوری تاجیکستان را تشکیل می دهند. تاجیک ها در شمال هندوستان و کشورهای ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و ایران نیز پراکنده اند. شرقی ترین منطقه تاجیک نشین جهان، ناحیه سین کیانگِ چین است. تاجیک ها در ایران، عمدتاً در استان های خراسان و سیستان و بلوچستان زندگی می کنند.
مردم ایران که شامل اجداد تاجیک های امروزی هم می شوند، از زمانی که منطقه آسیای مرکزی در تاریخ ثبت شده، یعنی 2500 سال قبل در آسیای مرکزی ساکن شدند. تاجیک های معاصر از نسل ایرانیان شرقی باستان ساکن در آسیای مرکزی به ویژه سغدانی ها و باختری ها و نیز شاید گروه های دیگری که ترکیبی از پارسی های غربی ایران و مردم غیر ایرانی هستند، می باشند. قوم های ترک و مغولی که بعداً به آسیای مرکزی واردشدند چندان در ویژگی های نژادی تاجیک ها تعیین کننده نبوده اند. اما به هرحال کارشناسان باور دارند که باید بعضی تشابهات با هردوی این قوم ها هم به وجود آمده باشد.
به هر حال تا پیش از تسلط اتحاد شوروی سابق بر آسیای مرکزی که در دهه 1200 شمسی یا 1920 میلادی شروع شد و در نهایت جمهوری تاجیکستان متولد شد، این کشور شاهد تغییرات جمعیتی و تأثیرات فرهنگی و سیاسی از ناحیه ترک ها، مغول ها، چینی ها، ایران، روسیه و کشورهای دیگر منطقه بوده است. روس ها نیز بعد از یک سری لشگرکشی های نظامی که از دهه 1260 شمسی (1860 میلادی) شروع شد، در پایان قرن نوزدهم این کشور را به طور کامل زیر سلطه گرفتند. سرانجام جمهوری تاجیکستان استقلال خود را باز یافت.
منابع این سلسله مقالات:
http://www.encyclopaediaislamica.com/
http://farsi.tajikistanir.com/index.php?option=com
_content&task=view&id=13&Itemid=26
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C
%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86
http://history1900s.about.com/gi/dynamic/offsite.htm
?site=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/tjtoc.html