دکتر مونا زارع
معده یک کیسه عضلانی است و از قسمت های حجیم لوله گوارش و بخش گشاد شده آن است. لوله گوارش لوله ای توخالی با قطری متغیر است که ویژگی های ساختمانی مشترکی در سراسر لوله دارد و در قسمت های مختلف این لوله ساختمان آن بر حسب کارکرد آن کمی متغیر است. به طورکلی از نظر ساختمانی لوله گوارش از چهار لایه تشکیل شده است که از داخل به خارج عبارتند از: مخاط، زیر مخاط، لایه عضلانی، سروز.
معده از یک طرف با مری و از طرف دیگر با دوازدهه (قسمت ابتدایی روده باریک) ارتباط دارد. معده در جنین در انتهای هفته چهارم بارداری شروع به تشکیل شدن می کند.
معده محلی برای ذخیره مواد غذایی، هضم و جذب جزیی آن است.
معده به طور مایل در قسمت بالا و چپ حفره شکمی قرار گرفته است. سطح قدامی فوقانی معده به جلو و بالا متمایل است و سطح خلفی تحتانی معده به عقب و پایین متمایل است. شکل معده به پر یا خالی بودن آن و وضعیت احشایی بستگی دارد که آن را احاطه کرده اند. وقتی معده خالی است عمودی قرار گرفته و شبیه به حرف j است و در اشخاص چاق عرضی قرار می گیرد. شکل معده را می توان پس از بلع نمک باریم از طریق رادیوگرافی مورد بررسی قرار داد.
معده اندامی است که قابلیت اتساع (گشاد شدن) زیادی دارد. طول آن در حدود 22.5 سانتی متر و ظرفیت آن در ابتدای تولد 30 میلی لیتر، در ابتدای بلوغ یک لیتر و در سنین بالاتر از بلوغ 1.5 تا دو لیتر است.
معده دو مجرا دارد که عبارتند از:
1-مجرای کاردیا که به انتهای تحتانی مری متصل است. قطر این سوراخ به وسیله یک دریچه تنظیم می شود. این دریچه یک طرفه بوده و در حالات عادی اجازه برگشت مواد غذایی را از معده به مری نمی دهد. مجرای کاردیا در مجاورت مهره یازدهم سینه ای قرار دارد.
2-مجرای پیلوریک که به داخل دوازدهه باز می شود.