حمیده احمدیان راد
مقدمه: ایرانیان در طول تاریخ کهن خود منشأ آثار و خدمات زیاد و بنیادین به فرهنگ, اقتصاد و سیاست و مملکت داری جهان بوده اند. چنان که اصولی که آنها در دوره امپراتوری های پیش از اسلام عرضه کردند, پایه های قوانین حقوق بشر کنونی را تشکیل می دهد و در قانون اساسی کشوری نظیر آمریکا نیز وارد شده است. اسلام نیز به ایرانیان فرصت داد تا عرصه های دیگری را بیازمایند. چنان که پس از اسلام آنها خود را در بعد علوم و فلسفه مطرح کردند و پژوهش های آنها به بالندگی جهان اسلام کمک زیادی کرد و بر شکل گیری رنسانس (نوزایی علمی اروپا) تأثیر گذاشت. اما این حمله مغولان بود که ضربه ای هولناک به بنیان های ایران وارد آورد. با وجود صدماتی که از حمله پی در پی اقوام مهاجم به ایران وارد شد, ایرانیان با زحمت توانستند استقلال و قدرت خود را در منطقه حفظ کنند. تا آنجا که هرگز حتی در هنگامه کشورگشایی های انگلیس و روسیه نیز مستعمره هیچ کشوری نشدند و حتی در دوران ضعف و انحطاط دولت ها نیز استقلال ایران حفظ شد و از این جهت ایرانیان در میان کشورهای منطقه و جهان مثال زدنی هستند. اما شاید بزرگ ترین نقطه قوت ایرانیان این باشد که همواره اقوام دیگر به ویژه اقوام مهاجم را تحت تأثیر قرار داده و آنها را وادار به احترام می کنند و این جز به مدد تاریخی کهن و فرهنگی غنی میسر نبوده است.
ایران, (Persian: Iran), جمهوری اسلامی ایران که در غرب قبلاً به عنوان پرشیا شناخته می شد, یک کشور بزرگی در غرب آسیا است که جزو کشورهای خاورمیانه محسوب می شود. وسعت آن با مجموع اندازه های انگلستان, فرانسه, اسپانیا و آلمان مساوی است. ایران با ارمنستان, آذربایجان (شامل جمهوری نخجوان) و ترکمنستان در شمال, افغانستان و پاکستان در شرق و عراق و ترکیه در غرب مرز دارد. به علاوه مرزهایش در خلیج فارس در امتداد کشورهای کویت, عراق, عربستان سعودی, بحرین, عمان, قطر و امارات متحده عربی کشیده شده است.
کشور ایران بخش اعظم سرزمینی است که در جغرافیا به نام فلات ایران شناخته می شود. مساحت فلات ایران دو میلیون و 600 هزار کیلومتر مربع است و کشور ایران با یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع مساحت، شصت و سه درصد این فلات را اشغال کرده است. اسلام شیعه مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره موقعیت جغرافیایی ایران اینجا را کلیک کنید.
زرتشت معمولاً به عنوان سرآغاز پیامبران بزرگ و اولین متفکران بزرگ جهان لحاظ می شود
ایران یکی از قدیمی ترین تمدن های اصلی استمرار یافته جهان است. تاریخ ایران به بیش از 7000 سال بالغ می شود و در طول تاریخ به خاطر مکان قرار گیریش اهمیت ژئواستراتژیک زیادی داشته. ایران یک عضو پایه گذار سازمان ملل متحد, سازمان کنفرانس اسلامی (NAM) جنبش غیر متعهدها و سازمان کشورهای صادر کننده نفت, اوپک است. ایران همچنین یکی از چند کشوری است که گهواره بشریت هستند.
ریشه شناسی
اسم ایران از اسم آریایی ها گرفته شده. زیرا آنها خودشان را آیریا می نامیدند که به معنی نجیب یا باوفا است. اسم ایران هم ابتدا آیران aayran بوده که بعدها ayran و سپس eyran و سرانجام ایران شده است.
اوستا مملکت اصلی آریان ها را “آیران واج” یعنی مملکت آریان ها می نامد.
آریایی ها بعد از جدایی از سایر مردم هندواروپایی به طرف جنوب رفتند و باز هم به شعبه هایی تقسیم شدند که عبارتند از شعبه هندی، شعبه ایرانی و شعبه سکایی.
ظاهراً آریایی ها سه هزار سال پیش از میلاد از سایر اقوام هندواروپایی جدا شده اند. شعبه های هندی و ایرانی مدت ها در آسیای میانه با هم زندگی کردند. سپس شعبه هندی به طرف هندوکوش و هند رفتند و شعبه ایرانی به طرف جنوب و غرب حرکت کرده و در فلات ایران منتشر شدند.
بر اساس شواهد موجود گفته می شود که آریایی ها از قرن چهاردم قبل از میلاد شروع به مهاجرت به ایران کرده اند و این مهاجرت تا قرن هشتم ادامه یافته.
به نظر می رسد که آریایی های ایرانی از سغد به طرف مرو آمده، بعد هرات و نیسایه و کابل را اشغال کرده اند و سپس به طرف رخج و هیلمند رفته اند و به دریاچه سیستان کنونی رسیده اند و پس از اشغال سیستان به طرف مغرب رفته و ولایت جنوبی خراسان و منطقه دماوند و ری را اشغال کرده اند.
نقشه جهان که به وسیله اراتوستن در حدود 200 پیش از میلاد تهیه شده. در تاریخ باستان نام های آریانا (Ariana- (Aryânâ و پرسیس برای توصیف منطقه ای که فلات ایران شناخته می شود و ایران امروزی جزو آن است به کار می رفته
در طول فرمانروایی هخامنشیان (550 تا 330 پیش از میلاد) مردم پارس ولایت محل زندگیشان را پارسا می نامیدند. این کلمه اصطلاح پارس یا فارس را به یاد می آورد. استان فارس در حال حاضر بخشی از قلب سرزمین ایران است و در نقشه های تاریخی مثل نقشه ارسطو و نقشه های جدید مشخص است.
به هر صورت در آن زمان کشور به صورت کامل و واحد آریانام ( Aryanam) نامیده شد. هم داریوش و هم خشایارشاه در سنگ نبشته نقش رستم, شوش و تخت جمشید چنین گفته اند:
Adam Parsa, Parsahya puca; Arya, Arya cica…
من پارسی هستم, یک آریایی, از یک طایفه آریایی.
حکاکی روی سنگ در تخت جمشید که داریوش بزرگ (داریوش اول) پادشاه پارس را نشان می دهد 486- 521 پیش از میلاد
در دوره پارتی ها (از حدود 248 پبیش از میلاد تا 224 پیش از میلاد) , آریانام به آریان تغییر پیدا کرد. در ابتدای دوره ساسانیان (224 تا 651 بعد از میلاد) کلمه آریان به زبان فارسی میانه به صورت اران (Eran) یا “اران شهر” تکامل پیدا کرد که در نهایت در پارسی جدید “ایران” یا “ایران شهر” شد. در زمان امپراتوری هخامنشیان, یونانی ها کشور را پرسیس (persis) نامیدند که نام یونانی برای پارس (فارس) بود که پایه های امپراتوری بنا نهاده شد. این نام به لاتین برگردانده و در زبان لاتین پرشیا شد. نامی که به طور گسترده در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد. در حالی که پرشیا در واقع همان استان پارس (فارس) است. در قرن دوازدهم میلادی دعوایی بر سر نام ایران بر سر این موضوع در گرفت که آیا نام ایران درست است یا پرشیا. در 21 مارس 1935, رضا شاه پهلوی فرمانی صادر کرد و از هیأت های خارجی خواست در مکاتبات رسمی به جای پرشیا کلمه ایران را به کار ببرند. مخالفان فرمان رضاخان ادعا می کردند که این کار به کشور از نظر فرهنگی زیان وارد می کند و ایران را از گذشته ای که در غرب دارد جدا می کند. با وقوع انقلاب سال 1979 (1357 هجری شمسی) ایران, جمهوری اسلامی ایران نامیده شد. اما اسم پرشیا و صفت پرشین هنوز مورد استفاده قرار می گیرد.