دکتر محمدرضا کریمی
پوست وسیع ترین عضو بدن است که ضخیم ترین قسمت آن مربوط به کف دست و پا است و نازک ترین قسمت پوست در صورت واقع است.
ساختمان پوست
پوست از دو قسمت اپیدرم و درم ساخته شده. اپیدرم از یک لایه خارجی مرده (سلول های شاخی) که حاوی مواد چربی مخصوصی هستند تشکیل شده است. پایین ترین قسمت اپیدرم، لایه مالپیگی نام دارد. این لایه به طور مرتب تقسیم شده و در صفحه ای به موازات قشر سطحی، لایه تازه ای می سازد.
درم لایه حقیقی پوست بوده و شامل پروتئین رشته ای (کلاژن) است. درم بافت الاستیک و خیلی محکمی است. درم با مقدار زیادی از رگ های خونی تغذیه می شود. رشته های عصبی، غدد چربی و عرق و نیز ریشه مو نیز در درم وجود دارند.
غدد چربی: غدد چربی از کیسه های کوچکی ساخته شده اند که به فولیکول های مو باز می شوند و در سرتاسر پوست غیر از کف دست و پا و پایین انگشتان یافت می شوند. غدد چربی به تعداد زیادی در پوست صورت و پوست سر وجود دارند و مواد روغنی ای به نام سبوم ترشح می کنند. این مواد در نرم نگهداشتن پوست و ساقه مو بسیار مؤثرند.
غدد عرق: غدد عرق که در سراسر بدن موجودند از مقادیر زیادی کلاف های به هم پیچیده تشکیل شده اند.
این غدد بر دو نوعند:
1-غدد مروکرین Merocrine که مواد آب مانندی از خود ترشح می کنند و به نگهداری و ثبات دمای بدن کمک می کنند.
2-غدد اپوکرین Apocrine که دارای ترشحاتی هستند که شامل مواد نیتروژنه و چرب است. زمانی که این ترشحات خشک می شوند، باقیمانده جامدی از خود به جای می گذارند و اگر این ترشحات برای مدتی روی پوست باقی بمانند، باکتری های محیط آلوده شده و بوی زننده ای ایجاد می کنند.
ph اسیدی پوست، شرایط را برای رشد و نمو میکروب ها مساعد می کند. میزان ph پوست در نواحی چین دار زیر بغل، کشاله ران و غیره بالا رفته و به حد خنثی یا قلیایی می رسد. پوست مردان اسیدی تر از زنان است و در اطفال، در بدو تولد پوشش یا حفاظ اسیدی وجود ندارد و روی این اصل پوست اطفال برای رشد میکروب ها و بروز عفونت فوق العاده مناسب است.
اسیدهای چرب سبوم در ثابت نگه داشتن ph پوست بسیار مؤثرند.
بعضی ازمواد شیمیایی پوست عبارتند از: اسیدهای آمینه، چربی و املاح معدنی. آب نیز به مقدار زیادی در پوست یافت می شود.
رنگ پوست
رنگ پوست برحسب نژاد، هوا، فصل و نحوه زندگی متغیر است. علاوه بر ملانین که از همه رنگدانه های پوست مهم تر است، کاروتن نیز که تقریباً زردرنگ است، ملانویید که به ملانین شباهت دارد، مواد رنگی ای مثل هموگلوبین و چربی های زیر جلدی هم بر رنگ پوست اثر می گذارند.
وظایف پوست
اپیدرم از ورود باکتری ها به قسمت اصلی پوست جلوگیری می کند و بدن را در مقابل جراحت های فیزیکی ایمن می سازد. از آن جایی که سلول های این قسمت مرتب از بین رفته و جایگزین می شوند شکل ظاهری پوست را همیشه با طراوت و تازه جلوه می دهند. علاوه بر تنظیم دمای بدن، پوست به کمک یک سری مواد شیمیایی مانند کلسترول و به وسیله اشعه ماورای بنفش سبب ساخته شدن ویتامین D در بدن می شود.
چرا پوست پیر می شود؟
به دلیل تغییراتی که در طی سالیان متمادی در بخش درم به وجود می آید، پوست رو به پیری می رود که در این حالت از رطوبت درم کاسته شده و انعطاف پذیری رشته های کلاژنی از بین می رود و ضمناً با گذشت زمان مواد رنگدانه ای بیشتری در پوست ظاهر می شود. اشعه خورشید در پیر کردن پوست نقش بسزایی دارد.