محمدرضا کریمی
تحقیقاتی که درباره بابون های وحشی (نوعی میمون) انجام شده، شاید بهترین روش را برای مبارزه روزانه با استرس روانی عرضه کند.
استرس برای ادامه حیات جانوران ضروری است. به عنوان مثال گورخری شیری را می بیند. استرس او را وامی دارد فرار کند و جانش را نجات دهد. اما ما انسان های امروزی بیشتر به دلایل روانی دچار استرس می شویم که خیلی پایدارتر و طولانی مدت تر از موردی مثل دیدن شیر و فرار کردن از دست آن است. کار، سبک زندگی، خانواده و حتی تعطیلات برای ما استرس زا هستند.
آن چه که استرس را خطرناک می کند آزاد شدن هورمون های گلوکوکورتیکوئید به وسیله بدن ما است. سطح بالای این هورمون ها به دیابت، فشارخون، کاهش تستوسترون، از دست دادن حافظه و فشار آمدن بر سیستم ایمنی می انجامد.
رابرت ساپولسکی، استاد عصب شناسی دانشگاه استنفورد، برای بیشتر از سه دهه استرس را در بابون های وحشی کشور کنیا مورد مطالعه قرار داده و براین اساس درباره افرادی که بیشتر تحت تأثیر استرس قرار می گیرند دو پیش بینی قوی ارایه کرده است. براساس اولین پیش بینی شخصیت نقش عظیمی در زمینه استرس بازی می کند. اگر کسی فرق بین تهدیدی بزرگ و موردی فرعی را بفهمد، وقتی در معرض تهدیدی بزرگ است بتواند راهی پیدا کند که تاحدی بر آن کنترل پیدا کند و درصورتی که پیامد بدی گریبانش را بگیرد سازوکار مقابله با آن را داشته باشد، استرس نسبتاً پایینی دارد.
پیش بینی دوم به ارتباطات اجتماعی فرد مربوط است. براساس تحقیق ساپولسکی بابون هایی که ارتباطات قوی ای دارند سطوح گلوکوکورتیکوئید پایینی دارند و درمقایسه با بابون های منزوی تر تقریباً سه سال بیشتر زنده می مانند.
هورمون های گلوکوکورتیکوئید که مورد توجه این محقق قرار گرفته اند بخشی از سیستم ایمنی بدن ما هستند و در جنگ با سرطان و التهاب به ما کمک می کنند. این هورمون ها در همه جانوران تولید می شوند و به انسان ها (و نیز بابون ها و پستانداران دیگر) برای رویارویی با یک تهدید حتمی یاری می رسانند.
استرس مزمن از نگرانی های روزمره زندگی متمایز است. بارها گفته شده که استرس مزمن می تواند به چند بیماری از جمله حملات قلبی، دیابت و سکته مغزی بینجامد. تنوع بیماری های ناشی از استرس زیاد است و از چیزی مثل آکنه تا موردی جدی مثل سرطان متغیر است.