محمدرضا کریمی
تغییرات آب و هوایی ترکیب پوشش گیاهی در 49 درصد از سطح خشکی های زمین را تا پایان قرن حاضر میلادی تغییر خواهد داد. به این ترتیب اکوسیستم های موجود در زمین نیز دچار دگرگونی های زیادی خواهد شد.
به این ترتیب که تغییرات آب و هوایی 37 درصد اکوسیستم خشکی های زمین مثل تندرا، جنگل یا علفزار را تا سال 2100 از نوعی به نوعی دیگر تبدیل خواهد کرد.
این تعویض و دگرگونی پوشش گیاهی احتمال دارد بر زندگی حشرات و به طورکلی جانورانی که در این اکوسیستم ها زندگی می کنند اثر بگذارد. چراکه این جانوران به نحوی تکامل پیدا کرده اند تا میان گونه های گیاهی بخصوصی و درون محدوده خاصی از لحاظ میزان دما و بارش زندگی کنند.
درصورتی که گیاهانی بتوانند با موفقیت از یک اکوسیستم جابجا شوند، جانورانی که به آنها وابسته اند هم مجبور می شوند به دنبال آنها مهاجرت کنند. در غیر این صورت جانوران در داخل اکوسیستم می مانند و به گیاهانی متوسل می شوند که برای زنده ماندن تقلا می کنند.
اما همه چیز به سادگی پیش نمی رود و موانعی وجود دارد.
محققان می گویند توسعه جوامع انسانی کار را پیچیده می کند و در برخی موارد جلوی مهاجرت گیاهان و جانوران به زیستگاه های جدید را سد می کند. به این ترتیب که وقتی یک گیاه یا جانور درصدد مهاجرت برمی آید، به ناچار به داخل یک منطقه کشاورزی یا به داخل یک شهر رانده می شود.
بزرگ ترین تغییرات در زندگی گیاهی جهان در قرن حاضر میلادی در بالاترین نقاط نیمکره شمالی، به ویژه در جنگل های شمالی رخ می دهد. لبه شمالی این جنگل ها آماده است تا به قطب نزدیک تر شود و به مناطقی که حالا تندرا است هجوم برد. همزمان، انتظار می رود علفزارها به سوی شمال و به داخل مناطقی که حالا به وسیله گوشه جنوبی جنگل های شمالی پوشیده شده گسترش یابد.
این تغییرات اغلب آهسته صورت می گیرد. چراکه بسیاری از گیاهان و درختان می توانند در شرایط سخت زنده بمانند. حتی اگر به قدر کافی سالم نمانند تا تولیدمثل کنند.
البته همه گونه های گیاهی موجود در یک اکوسیستم به شکلی واحد به تغییرات آب و هوایی واکنش نشان نمی دهند. بعضی ممکن است نسبت به دیگران بهتر بتوانند با آب و هوای جدید انطباق یابند. بعضی هم در زمینه مهاجرت به یک منطقه جدید موفق ترند. اما بعضی هم از حرکت و انطباق ناتوانند و ممکن است به سادگی منقرض شوند.
این تحقیق نشان می دهد بیشتر خشکی هایی که به وسیله یخ یا بیابان پوشیده نشده اند، تغییری چشمگیر در ترکیب گونه های درختان و گیاهان را به خود خواهند دید. نقاط داغ در روند این تغییرات، هیمالیا، فلات تبت، مناطق مدیترانه ای، آفریقای استوای شرقی، جنوب آمریکای جنوبی، دشت های بزرگ و دریاچه های بزرگ واقع در آمریکای شمالی هستند.
فرض بر این است که تولید گازهای گلخانه ای تا سال 2100 در جهان دو برابر می شود و سپس تثبیت می شود.