محمدرضا کریمی
فعالیت دستگاه عصبی مشابه یک دستگاه هدایت الکتریکی است و باعث هماهنگی و کنترل تمام اعمال بدن می شود. در مجموع دستگاه عصبی در مورد فرایندهای اطلاعاتی، چهار نوع فعالیت کلی انجام می دهد که عبارتند از:
-دریافت تحریکات وپیام ها از محیط داخلی بدن و محیط خارجی از طریق مسیرهای حسی یا «آوران»
-انتقال اطلاعات از نواحی دورتر بدن به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع)
-انجام محاسبه روی پیام های دریافتی جهت ایجاد پاسخ های مناسب به موقعیت های موجود
-انتقال سریع اطلاعات از طریق مسیرهای حرکتی یا «وابران» به اندام های عمل کننده، برای کنترل یا انجام فعالیت های بدنی
دستگاه عصبی از دو نوع سلول تشکیل شده:
-نورون (سلول عصبی)
-نوروگلی
نورون: نورون واحد ساختمانی و فعالیتی سیستم عصبی است. نورون یک سلول تخصص یافته است که به تنهایی به عنوان دستگاه عصبی کوچکی فعالیت می کند.
نوروگلی: وظیفه سلول های نوروگلی، تغذیه، حمایت و حفاظت از نورون ها است (برای آشنایی بیشتر با ساختمان نورون و نوروگلی اینجا را کلیک کنید.
غشایی از جنس چربی و پروتئین نورون ها را از خارج می پوشاند. این غشا نسبت به بعضی مواد مانند اکسیژن نفوذ پذیر است و به آنها اجازه عبور می دهد و نسبت به بعضی از مواد مانند پروتئین ها نفوذناپذیر است. این خاصیت غشای نورون موجب می شود که ترکیب مواد در داخل نورون ها با ترکیب مواد در محیط خارج نورون ها متفاوت باشد.
داخل نورون پتاسیم زیادی وجود دارد. در حالی که در خارج نورون سدیم زیادی وجود دارد که باعث ایجاد اختلاف پتانسیل الکتریکی یا اختلاف شارژ میان داخل و خارج سلول می شود. در حالت عادی داخل سلول بار منفی و خارج آن بار مثبت دارد. وقتی نورون تحریک می شود، نفوذپذیری غشا به سدیم زیاد شده و سدیم زیادی وارد سلول می شود و از آن جایی که سدیم بار مثبت دارد، داخل سلول بار مثبت پیدا می کند. این تغییر بار الکتریکی باعث انتقال اطلاعات در سیستم عصبی می شود.
نورون ها در نواحی اختصاص یافته ای به نام سیناپس با یکدیگر تماس برقرار می کنند و پیام های الکتریکی از طریق آزاد شدن مواد شیمیایی در سیناپس از یک نورون به نورون بعدی منتقل می شود تا در نهایت پیام ها مسیر مورد انتظار را در سیستم عصبی طی کنند.