محمدرضا کریمی
برخی از حشرات تکامل یافته و گوش هایی همانند پستانداران پیدا کرده اند. گوشی که ساختاری سه بخشی مشابه پستانداران دارد و حاوی یک مخزن پر از مایع شبیه به حلزون گوش پستانداران است.
گروهی از محققان درحال مطالعه ارتعاشات پرده تمپان در گونه ای از حشرات راست بال جنگل های بارانی آمریکای جنوبی بودند که متوجه ارتعاشات ریزی در کوتیکول (لایه محافظ یا پوشش) سفت و محکم پشت این پرده شدند. پرده تمپان پرده نازکی است که گوش خارجی را از گوش داخلی جدا می کند.
وقتی که قسمت پشت پرده تمپان را جدا کردند یک مخزن پر از مایع با فشار بالا، به شکل غیرمنتظره ای ترکید.
آنها این مایع را تجزیه و تحلیل کردند تا مطمئن شوند آن چه یافته اند بخشی از دستگاه گردش خون حشره نیست و نتیجه گرفتند که این قسمت از گوش حشره مورد نظر نقشی همانند حلزون گوش پستانداران را در تشخیص صداها بازی می کند. این درحالی است که در بیشتر حشرات ارتعاشات صدا به طور مستقیم به حس گرهای عصبی ای که پشت پرده تمپان وجود دارند منتقل می شود.
در گوش میانی پستانداران استخوان های ریزی به نام اسیکلز (ossicles) وجود دارند که ارتعاشات را از پرده گوش به حلزون پر از مایع منتقل می کنند. در حشرات راست بال هم ساختار مشابهی وجود دارد که صفحه ای ارتعاشی است و از یک طرف در معرض هوا و از طرف دیگر در معرض مایع است.
در پستانداران حلزون گوش فرکانس یک صدا را از این نظر که چه قدر بالا یا پایین است تجزیه و تحلیل می کند. ساختار جدیدی که پیدا شده هم به نظر می رسد همین کارکرد را دارد.
اندازه گوش این حشره راست بال 600 میکرومتر است و کوچک ترین گوش شناخته شده در نوع خود در طبیعت است.
به دنبال این کشف ساختارهای مشابهی در چهار حشره راست بال دیگر هم پیدا شد. به نظر می رسد یکی از این حشرات قادر به تشخیص فرکانس های بالای 190 کیلوهرتز باشد. انسان ها فرکانس های تا حدود 20 کیلوهرتز و سگ ها فرکانس های تا 60 کیلوهرتز را می شنوند.
این نمونه شگفت انگیزی از تکامل همگرا در ساختارهای شنوایی جانورانی است که تفاوت های زیادی با هم دارند و نشان می دهد که فرایند انتخاب راه حل مشترک همه جانوران برای یک مشکل خاص است.
به نظر می رسد که بیشتر حشرات برای شناسایی گونه های مختلف بر زمان بندی صداها تکیه دارند که این موضوع وضوح و دقت در فرکانس های بالاتر را غیرضروری می کند اما حشرات راست بال می توانند صداها و بانگ هایی با انواع زیادی از فرکانس ها داشته باشند، که بسیاری از آنها اولتراسونیک هستند. اصطلاح اولتراسونیک به داشتن فرکانسی بالاتر از حد شنوایی گوش انسان یا بیش از 20 کیلوهرتز اطلاق می شود.