گاهی گونه هایی از موجودات زنده که با تغییرات گسترده محیط زیستشان مواجه می شوند از راه تکامل از انقراض می گریزند. چنان که می بینیم حشرات و سایر جانوران و گیاهان در پاسخ به آفت کش ها و فلزات سنگین سازگاری تکاملی پیدا می کنند.
هرچه تغییرات محیطی کندتر و تدریجی تر باشد شانس موجودات زنده برای نجات از راه تکامل بیشتر می شود. چراکه فرصت های بیشتری برای جهشی کارساز پیدا می کنند. به این ترتیب اگر روند جهشی به اندازه کافی سریع باشد به این موجودات اجازه می دهد از انقراض بگریزند. البته جهش کارساز اغلب وابسته به جهش های دیگری است که پیش از این به وجود آمده اند.
گونه های موجودات درمقابل تغییرات آب و هوایی ای که انسان ها بانی آن هستند هیچ گزینه ای ندارند جز این که جابجا شوند و یا کمی انعطاف پذیر باشند تا رفتار یا فیزیولوژیشان را تغییر دهند. به این ترتیب در مقابل شرایط چالش برانگیز چاره ای نداند جز این که یا تکامل بیابند یا بمیرند.
البته خوشبختانه با تغییرات زیست محیطی فرایند تکامل هم سرعت می گیرد. به تازگی این فرضیه که جانوران تنها می توانند به تدریج و در مدت صدها یا هزاران سال تکامل یابند رد شده. چراکه تغییرات زیست محیطی قادرند تغییرات ژنتیکی و تکاملی در نسل های بعدی گونه های جانوری ایجاد کنند.
به عنوان نمونه کنه ها در محیط آزمایشگاه تنها در 15 نسل تکامل یافتند. به دنبال تغییرات تکاملی تعداد جمعیت گونه هم افزایش می یابد. به این ترتیب تکامل ژنتیکی که پاسخی به تغییرات سریع زیست محیطی است جمعیت هایی را از انقراض نجات می دهد.