حمیده احمدیان راد
دانشجویان احتمالاً بهتر از هرکس دیگری می دانند به خاطر سپردن همزمان چند مجموعه مختلف از اطلاعات برای شرکت در امتحاناتی که به فاصله کمی از یکدیگر برگزار می شود چه کار چالش برانگیزی است. دانشجویی که برای شرکت در امتحان فیزیک مطالعه می کند، ناگزیر برخی از اطلاعات مربوط به امتحان تاریخ را فراموش می کند. عقیده بسیاری بر این است که تداخل در اطلاعات به این دلیل به وجود می آید که مغز ظرفیت لازم برای پردازش دو نوع اطلاعاتی که به سرعت و پشت هم به آن وارد می شود را ندارد.
تحقیقی نشان داده مناطق خاصی از مغز فعالانه ساز رقابت بین اطلاعات مختلف را کوک می کنند. بنابراین با ایجاد اخلال در کار این مناطق از مغز از میان جمجمه و با روش تحریک مغناطیسی موسوم به TMS می توانیم اطلاعاتی را حفظ کنیم و جلوی فراموش شدن آنها را بگیریم.
به گفته ادوین رابرتسون دانشیار رشته مغز و اعصاب دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، در طول 100 سال گذشته، بسیاری به این نتیجه رسیده اند که کوشش برای آموختن و به خاطر سپردن اطلاعات و مهارت ها با فاصله ای اندک از یکدیگر می تواند کاری خسته کننده باشد. در صورتی که مدت زیادی از زمان اخذ اطلاعات جدید نگذشته باشد، حفظ این اطلاعات با ورود مهارت ها یا اطلاعات دیگر به خطر می افتد.
رابرتسون به همراه عصب شناسی دیگر، برای گروهی متشکل از 120 دانشجو –و در سنین دانشگاه- آزمون همزمان حافظه برگزار کردند. آزمون اول به مهارت حرکتی انگشتان و آزمون دوم به حفظ گروهی از کلمات ربط داشت. (نیمی از آزمایش شوندگان آزمون را به ترتیب گفته شده انجام دادند ولی ترتیب آزمون بقیه برعکس بود.)
سوژه های مورد مطالعه این تمرینات را پشت سر هم و در صبح انجام دادند. سپس 12 ساعت بعد برگشتند و باردیگر این آزمون ها از آنها گرفته شد. همان طور که پیش بینی می شد، وقتی دوباره آزمایش شدند میزان یادآوری مهارت های حرکتی و نیز فهرست کلمات در آنها کاهش یافته بود.
در بخش دوم مطالعه، رابرتسون و همکارش تکنیک تی ام اس را دنبال کردند. تی ام اس تکنیکی غیرتهاجمی است و در آن محرکی مغناطیسی مورد استفاده قرار می گیرد تا یک میدان مغناطیسی تولید و جریانی را در مغز ایجاد کند.
از آن جایی که سلول های مغز از طریق یک فرایند شیمیایی و سیگنال های الکتریکی با هم در ارتباطند، به راه انداختن جریان الکتریکی خفیف در مغز می تواند سیگنال ها را تحت تأثیر قرار دهد. در این مورد محققان دو منطقه خاص مغز را نشان کردند و فهمیدند که استفاده از تکنیک تی ام اس در این مناطق می تواند تداخل و رقابت بین یادگیری مهارت های حرکتی و به خاطر سپردن فهرست کلمات را کاهش دهد و در نتیجه هر دو نوع اطلاعات به طور کامل حفظ شود.
دانشمندی به نام آلوارو پاسکوال مدیر مرکزی در زمینه تحریک غیر تهاجمی مغز می گوید:«به نظر می رسد که ساختارهای خاص مغز به دقت توازنی بین این که چقدر مهارت ها و اطلاعات را حفظ کنیم و چقدر آنها را فراموش کنیم ایجاد می کند. یادگیری و به خاطر سپردن فرایندی پویا است و مغز ما منابع لازم را به این کار اختصاص می دهد تا انعطاف پذیر بماند.»
با درک بهتر این فرایند، ممکن است بتوانیم روش های جدیدی برای کمک به افزایش یادگیری و درمان بیمارانی که مشکلات حافظه دارند و یا ناتوانایی هایی در یادگیری دارند پیدا کنیم.
محققان می گویند مشاهدات نشان می دهد که سازوکارهایی مجزا از ارتباط بین انواع مختلف فرایندهای یادگیری حمایت می کند. این یک حکایت پویا و انعطاف پذیرتر از سازمان حافظه نسبت به آن چیزی که پیش از این تصور می شد ارایه می کند. آنها نشان داده اند که نقاطی از مغز به طور فعال واسطه تداخل بین آن چیزهایی است که به خاطر سپرده ایم و به طور فعالی میانجی و واسطه می شود و بنابراین ممکن است به درد عملکرد مهمی بخورد که در گذشته نادیده گرفته شده است.