محمدرضا کریمی
انسان ها خیلی خوب راه می روند. اما بیش از آن که خوب راه بروند راه رفتنشان مؤثر است. یک دلیل این مؤثر بودن ایستاده راه رفتن آنها است. ما انسان ها در صورتی که با سرعت مطلوب حرکت کنیم کالری کمتری می سوزانیم و در نتیجه کاری مقرون به صرفه انجام می دهیم. اما درصورتی که سرعتمان کم و زیاد شود کالری بیشتری می سوزانیم.
همچنین ممکن است به همان خوبی که راه می رویم خوب هم بدویم. ما در میان پستانداران قامت متوسطی داریم. اما پاهای بلندمان اجازه می دهد که در زمینه دویدن در رده کارامدترین پستانداران قرار بگیریم. به طوری که جزو بهترین دوندگان مسافت های طولانی بر روی سیاره هستیم و از این نظر می توانیم به خود ببالیم. در زمینه پیاده روی با سرعت متوسط یعنی سرعت تقریباً پنج کیلومتر در ساعت هم کارامدترین موجودات هستیم.
به این ترتیب ما خوب راه می رویم یا دست کم به گونه ای مقرون به صرفه راه می رویم. اما پرسش اینجا است که چه چیزی موجب این کارایی شده و چطور است که در پیاده روی با سرعتی بخصوص کالری کمتری می سوزانیم؟ پاسخی که تاکنون به این پرسش داده شده این است که در پیاده روی با سرعت متوسط ،ماهیچه ها هم در کارامدترین وضعیت قرار دارند. کالری های سوزانده شده در طول زمان نتیجه میزان کلی سوخت و ساز در همه ماهیچه هایی است که تولید حرکت می کنند. بنابراین وقتی در پیاده روی با سرعت متوسط سوخت و ساز بدنمان به حداقل می رسد یعنی به کارامدترین وضعیت می رسیم، به این معنی که سوخت و ساز ماهیچه های خاصی در بدن ما در این شرایط به حداقل می رسد.
به این ترتیب وقتی با سرعتی خاص پیاده روی می کنید، کالری کمتری می سوزانید و خیلی سخت هم کار نمی کنید، عضله هایتان هم لزوماً نباید خیلی سخت کار کنند. این برداشتی است که تاکنون در زمینه راه رفتن یک انسان وجود داشته. اما یک مطالعه نشان داده این نظریه ممکن است اشتباه باشد.
پرسشی که محققان در این مطالعه به دنبال پاسخ آن بودند این بود که آیا وقتی سرعت های دویدن و راه رفتنمان در مقرون به صرفه ترین شرایط است کارامدی عضلات پاها و پشت ما هم به حداکثر خود می رسد؟
مؤلفان مطالعه برای پاسخ دادن به این پرسش 17 مرد را برگزیدند. آنها زنان را در این مطالعه شرکت ندادند چراکه گام ها و کارامدی های حرکتی زنان با مردان بسیار متفاوت است و تحقیق جداگانه ای می طلبد.
سپس افراد مورد آزمایش عادت استفاده از تردمیل را پیدا کردند و محققان با الکترومیوگرافی که روشی برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضله های اسکلتی است به بررسی آنها پرداختند. با این روش به طور مستقیم نمی توان بهره وری انرژی هر عضله را فهمید، اما امکان مشاهده تفاوت ها در فعالیت الکتریکی آنها وجود دارد. به این ترتیب با مقایسه این تفاوت ها می توان دریافت که یک عضله چه مقدار انرژی را مورد استفاده قرار می دهد. فعالیت الکتریکی پایین تر به معنی فعالیت کمتر آن ماهیچه خاص است و این را می توان به سوخت و ساز آن عضله مربوط دانست.
افراد مورد آزمایش روی تردمیل در راحت ترین وضعیت یعنی پنج کیلومتر در ساعت گام برداشتند و با گام های متفاوت دویدند. آنها از دویدن تفریحی شش کیلومتر در ساعت هم شروع کردند و سرعتشان را افزایش دادند. محققان به فعالیت عضلانی افراد نگاه کردند تا بفهمند یک عضله در هر گام چقدر بهره وری و کارایی دارد. آنها به این ترتیب نموداری برای کارایی 13 عضله را رسم کردند.
با این مطالعه مشخص شد که متغیرهای گسترده ای در کاری مثل دویدن دخالت دارد و با این که بیشتر عضله ها مؤثرترین و بهره ورترین شرایط خود را در هنگام پیاده روی با سرعت متوسط داشتند ولی همه آنها چنین نبودند. نتیجه این مطالعه با نظریه هایی که براساس آنها همه عضله ها بیشترین بهره وری و کارایی را در هنگام راه رفتن با سرعت متوسط دارند در تضاد است.
محققان در پاسخ به چرایی این وضعیت می گویند برای خود انسان بهتر است از طیف گسترده ای از کارایی های عضلانی حرکتی برخوردار باشد. ما نیاز داریم شتاب بگیریم، بپریم و حتی لگد بزنیم. همه این ها هم به کار عضلات ما بستگی دارد.
مؤلفان مطالعه از این نظر ما را با اسب ها مقایسه می کنند. اسب ها کارایی شگفت آوری در راه رفتن مطلوبشان یعنی راه رفتن سریع و یورتمه رفتن با سرعت متوسط دارند. به این ترتیب آنها هم در مقایسه با ما متخصص برداشتن گام های ویژه ای هستند. اما داشتن کارایی اندک در بعضی از عضله ها برای راه رفتن با سرعت مطلوب هم ممکن است به ما انعطاف پذیری بیشتری بدهد. در نهایت درمجموع ما با داشتن کارایی بیشتر در گام برداشتنمان در همه سرعت ها نسبت به یک اسب کارامدتریم.