محمدرضا کریمی
برای وقوع زمستان های سردی که اخیراً در نیمکره شمالی تجربه می شود توضیحی قانع کننده ارایه شده است و آن این که افزایش دما و ذوب یخ ها در مناطق قطبی موجب می شود در عرض های جغرافیایی پایین تر برف بیشتری ببارد.
این می تواند دلیل وقوع حوادث آب و هوایی بخصوصی مثل زمستان های سخت در برخی مناطق آمریکا باشد که مدتی پیش رخ داد و با کشتار دسته ای از موجودات گرمسیری پایان یافت و یا دلیل بارش برف زیاد در همین زمان در بریتانیا باشد که آشفتگی های زیادی در این کشور ایجاد کرد. روند سرد شدن زمستان ها در شرق ایالات متحده، جنوب کانادا و بیشتر اوراسیای شمالی مشاهده می شود که آن را به طور کامل نمی توان با تغییرپذیری طبیعی سیستم های آب و هوایی توضیح داد.
دانشمندان روند فزاینده سرما در زمستان ها، در طول دو دهه گذشته را با گرم تر شدن هوا در تابستان و به دنبال آن در پاییز توضیح می دهند. این تغییر دما اثر مشخصی بر الگوهای عادی آب و هوایی به جا می گذارد و موجب می شود دما در زمستان های پیش رو کاهش یابد.
روند گرم شدن شدید هوا در قطب شمال و در طول ماه های تابستان، در پاییز هم ادامه یافته. این گرما میزان ذوب یخ دریا را افزایش داده است.
بدین ترتیب گرم تر شدن هوا همراه با ذوب یخ دریا به جو قطب شمال اجازه می دهد تا رطوبت بیشتری را نگه دارد و احتمال بارش به صورت برف را در دماهای انجماد، در مناطق جنوبی تر مثل اوراسیا افزایش دهد. درحقیقت میزان پوشش برف در طول دهه گذشته در اوراسیا افزایش یافته است.
افزایش پوشش برف اثر پیچیده ای بر نوسانات آب و هوایی قطب شمال دارد. الگوی فشار جوی در عرض های جغرافیایی میانه به بالا، باعث می شود این منطقه در فاز منفی باقی بماند.
در فاز منفی، فشار بالا در بالای منطقه قطب شمال مستقر می شود و هوای سردتر را به مناطق با عرض جغرافیایی میانه، مثل ایالات متحده و شمال کانادا هل می دهد و در نتیجه زمستان های سردتری در این مناطق مشاهده می شود.
دانشمندان می گویند شکی وجود ندارد که جهان در حال گرم تر شدن است و این به معنی مشاهده دماهای گرم تر در همه فصول و در همه مکان ها خواهد بود. به هرصورت، روند روبه افزایش پوشش برف به خنک شدن مناطقی انجامیده و دلیلی وجود ندارد که این روند در آینده نزدیک ادامه نیابد. همچنین اگر وضعیت هوا به گونه ای باشد که پاییز خیلی گرم تر شود، بارشی که در حال حاضر به صورت برف می بینیم با باران جایگزین خواهد شد و سرمای زمستان را حذف خواهد کرد.