حمیده احمدیان راد
در بیشتر گونه های جانوری، اندازه بدن نرها و ماده ها به طور واضحی با هم تفاوت دارد. اما با توجه به این که در هنگام رشد هر دو جنس نر و ماده یک جور تقسیم ژن حاکم است، چگونه چنین چیزی ممکن است؟
با نگاهی به جهان حیوانات متوجه می شویم که در بیشتر جانوران، افراد یک جنس بزرگ تر از جنس دیگرند. از مدت ها پیش زیست شناسان تکاملی این اختلاف ها را که دمورفیسم جنسی نام دارد، تشخیص داده بودند و ده ها سال است که برای یافتن پاسخ این معما که چگونه نرها و ماده های یک گونه اندازه های متفاوتی دارند در حالی که یک برنامه ژنتیکی بر رشدشان دیکته شده است، تلاش کرده اند.
در پستانداران، نرها تمایل دارند که بزرگ تر باشند. زیرا نفع آنها در بزرگ تر و قوی تر بودن است. آنها لازم است بر سر ماده ها با یکدیگر رقابت کنند. از طرف دیگر در بیشتر بندپایان ما خلاف این وضعیت را می بینیم. یعنی این که در بندپایان، ماده ها بزرگ تر از نرها هستند. به عنوان مثال در بعضی از گونه های عنکبوت ها، ماده ها ممکن است صد برابر بزرگ تر از نرها باشند.
از آن جایی که -دست کم تا جایی که دانشمندان تاکنون به این نتیجه رسیده اند- بین ژن های کنترل رشد در نرها و ماده ها هیچ تفاوتی وجود ندارد، سؤال این است که چگونه اندازه نرها و ماده ها با هم متفاوت می شود.
حشره شناسان می گویند کلید حل این معما در مراحل اولیه رشد جانوران است. یعنی زمانی که دو جنس نر و ماده شروع به تفکیک شدن از هم می کنند. حشره های ماده هم به انتخاب اندازه بدن خود تقریباً دو برابر سریع تر از نرها پاسخ می دهند.
آنها می گویند که نسبت رشد کرم حشره های نر و ماده در بیشتر طول زندگیشان با هم تفاوتی ندارد و در اندازه آنها اثری نمی گذارد.
در شب پره ها، نرها و ماده ها در بیشتر مدتی که کرم حشره هستند تفاوت زیادی از نظر اندازه پیدا نمی کنند. اما در مرحله پایانی دوره لاروی زمانی است که همه چیز رخ می دهد. اینجا نقطه ای در زندگی کرم حشره است که ساعت داخلی و علایم زیستی به جانور می گوید که زمان آن فرارسیده بالغ شود. تغییرات هورمونی باعث توقف تغذیه آنها و سرگردانشیان در اطراف به دنبال جایی برای تبدیل شدن به شفیره می شود. در مدت چند ساعت آنها به شفیره تبدیل می شوند و سپس بعد از چند هفته کرم حشره بزرگسال ظاهر می شود.
کرم حشره های ماده کمی دیرتر از نرها وارد این مرحله تغییر نهایی می شوند. زمانی که کرم حشره های ماده به شفیره تبدیل می شوند، بزرگ تر شده اند و شب پره های ماده بزرگی هم ظاهر می شود.
سود حشره های ماده هم در بزرگ تر شدن است. چون می توانند بچه های بیشتری تولید کنند.
کرم های حشره ماده در مقایسه با نرها تنوع بسیار بیشتری از نظر آرایش فیزیولوژیکی پیدا می کنند. بنابراین بعد از چند نسل هم ماده ها می توانند به فشارهای انتخابی که آنها را به سوی اندازه بزرگ بدن هل می دهد پاسخ دهند.
منبع: http://www.sciencedaily.com/releases/2010/03/100311141218.htm