حمیده احمدیان راد
فرانسه سیستم دوگانه دانشگاهی دارد که عبارت است از دانشگاه و مدارس عالی.
“Grandes Ecoles” و Universités
– بعد از دوره دبیرستان بعضی از دانش آموزان (از میان بهترین دانش آموزان) درخواست می دهند تا در یک کلاس آمادگی شرکت کنند. این کلاس ها دانش آموزان را (در دو یا سه سال) آماده می کنند تا در امتحان ورودی خیلی رقابتی برای مدارس کسب و کار یا برای چند نوع دیگر از مدارس شرکت کنند.
در این کلاس ها دانش آموزان بسیار سخت کار می کنند. (40 ساعت در هفته چهار نعل می روند و در کلاس ها شرکت می کنند+ مدام امتحان می دهند+ به طور فردی کار می کنند+ از تعطیلات استفاده نمی کنند و …) تا در بهترین مدرسه پذیرفته شوند.
این برای مردم سایر کشورها قابل درک نیست که والدین فرانسوی نمی خواهند بچه هایشان را به دانشگاه بفرستند! ولی واقعیت این است که والدین فرانسوی هرکاری می کنند تا مطئن شوند بچه هایشان به دانشگاه نمی روند بلکه به مدارس عالی می روند.
– مدارس عالی بخشی از سیستم دانشگاهی فرانسه نیستند. آنها کوچک تر از دانشگاه ها هستند، پول خیلی بیشتری دارند (30 درصد بودجه دانشگاه ملی با تنها چهار درصد از دانش آموزان)، آنها خودشان را جدا از بقیه سیستم آموزشی نگه می دارند و اصل را بر رقابت آتشین بین خودشان وسایر مدارس عالی گذاشته اند. فارغ التحصیلان با پرستیژترین مدارس اجازه دسترسی به اشرافیت جدید فرانسه “گرندز کرپس” را می یابند.
فارغ التحصیلان آنها همیشه رییس یا مدیر می شوند.
– مدارس عالی نزدیک به بازار کارند و بر خلاف دانشگاه ها که فارغ التحصیلان آنها مشکل کار پیدا می کنند، در این زمینه مشکل کمتری دارند.
– شهریه این مدارس تقریباً هیچ است (به جز مدارس کسب و کار که شهریه شان حدود 8 دلار تا 10000 دلار در سال است) و بعضی از مدارس (مدرسه پلی تکنیک، مدرسه نرمال سوپریر……) به دانش آموزان حقوق داده می شود (حدود 2000 یورو در ماه). تعداد مدارس عالی خیلی زیاد است (حدود 250 تا) اما آنها خیلی کوچک هستند. بزرگ ترین آنها (پلی تکنیک، سانترال (مهندس مهدی بازرگان اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی از این مدرسه فارغ التحصیل شده بود، مدرسه هنر و حرفه، INSA,HEC)) هر یک هزار دانشجودارند. تعداد دانشجویان مدارس عالی تنها چند درصد (حدود 5 درصد) تمام دانشجویان فرانسوی است.
با پرستیژترین مدارس عالی عبارتند از پلی تکنیک (که ایکس نامیده می شود) و مأموریتش تربیت مهندسین نظامی است، مدرسه نرمال سوپریر (نرمال سوپ) که مأموریتش تربیت پرفسورهای دانشگاه است و مدرسه نشنال ادمینیستریتور (انا، که مدرسه تحصیلات تکمیلی بعد از فارغ التحصیلی است و کارمندان رده بالای دولتی را تربیت می کند. ژاک شیراک و نیکلا سارکوزی رییس جمهوری سابق و رییس جمهوری کنونی فرانسه از انا فارغ التحصیل شده اند. این مدارس به وسیله مدرسه مطالعات عالی تجاری مدرسه معادن، مدرسه مراکز هسته ای، انستیتوی مطالعات سیاسی و غیره تعقیب می شوند.
فرانسه به ویژه به وسیله کسانی که از ایکس یا انا فارغ التحصیل می شوند (بعضی وقت ها هردو) اداره می شود. اینها شامل: رییس جمهوری فرانسه و نخست وزیر و بیشتر اعضای کابینه، بیشتر مدیران عامل شرکت های اصلی (بیش از 30 از 40 کمپانی که شاخص اصلی بورس پاریس بر پایه آنها می چرخد) هستند. انا بعد از جنگ جهانی دوم ایجاد شد تا استخدام دمکراتیک مستخدمان رده غیرنظامی را تضمین کند. تا به امروز که خودش طبقه اشرافی شده.