متاپلازی چیست؟
دکتر مونا زارع سلول ها در پاسخ به تغییرات محیط اطرافشان می توانند خود را تغییر دهند. متاپلازی یکی از این پاسخ ها است. متاپلازی یک تغییر قابل برگشت است که در آن یک نوع سلول بالغ با نوع دیگری سلول بالغ جایگزین می گردد. این تغییر نیز یک فرایند سازگاری سلولی است که در […]
آتروفی چیست؟
دکتر مونا زارع سلول ها در پاسخ به تغییرات محیط اطرافشان می توانند خود را تغییر دهند. آتروفی یکی از این پاسخ ها است. کوچک شدن اندازه سلول به دلیل کاهش مواد سلولی را آتروفی می گویند و وقتی تعداد معینی از سلول های یک عضو گرفتار می شوند، کل عضو یا بافت کوچک می […]
هیپرپلازی چیست؟
دکتر مونا زارع سلول ها در پاسخ به تغییرات محیط اطرافشان می توانند خود را تغییر دهند. هیپرپلازی یکی از این پاسخ ها است. هیپرپلازی به معنی افزایش تعداد سلول ها است. هیپرپلازی زمانی رخ می دهد که جمعیت سلولی قابل تکثیر باشد. ممکن است هیپرپلازی همراه با هیپرتروفی و اغلب در پاسخ به همان […]
هیپرتروفی چیست؟
دکتر مونا زارع سلول ها در پاسخ به تغییرات محیط اطرافشان می توانند خود را تغییر دهند. هیپرتروفی یکی از این پاسخ ها است. هیپرتروفی به افزایش اندازه سلول ها گفته می شود که منجر به افزایش اندازه عضو نیز می شود. (در مقابل، به افزایش تعداد سلول ها هیپرپلازی می گویند.) به بیان […]
سلول ها چگونه با تغییرات محیط سازگار می شوند؟
دکتر مونا زارع سلول ها در پاسخ به تغییرات محیط اطرافشان می توانند خود را تغییر دهند که به این کار سازگاری سلول می گویند. البته این تغییرات برگشت پذیر است. یعنی در صورت نیاز و عادی شدن شرایط، سلول ها می توانند به حالت اول برگردند. به عبارت دیگر سازگاری یعنی این که سلول […]
آیا مردم عصر باستان هم استرس داشته اند؟
محمدرضا کریمی در حال حاضر از هر سه نفر یک نفر از استرس رنج می برد و شمار افرادی که دچار استرس هستند رو به افزایش است. اما نکته جالب این است که استرس فقط مشکل مردم عصر جدید نیست. با این که تنها از دهه 1930 میلادی بود که اصطلاح استرس به کار گرفته […]
تصورات اشتباه درباره هورمون تستوسترون
محمدرضا کریمی وقتی صحبت از هورمون ها می شود، در میان آنها تستوسترون شهرت چندان خوبی ندارد. بسیاری عقیده دارند که این هورمون عامل اصلی در تمایل افراد به پرخاشگری است. حتی بعضی از زنان نیز آن را عامل هر رفتار کلیشه ای مردانه از علاقه افراطی برخی به ورزش گرفته تا تمایل به نافرمانی […]
آسیب شناسی (پاتولوژی) چیست؟
دکتر مونا زارع معنای کلمه پاتولوژی، مطالعه آسیب ها (patho=آسیب، logos=مطالعه) است. آسیب شناسی بین علوم پایه و بالینی ارتباط ایجاد می کند و شامل بررسی علت زمینه ای بیماری ها (سبب شناسی) و نیز اتفاقاتی است که منجر به ایجاد علایم و نشانه های بیماری می شود. به متخصصان این رشته پاتولوژیست می گویند. […]
دستگاه تولید مثل چگونه کار می کند؟
به دستگاه تولید مثل، دستگاه تناسلی یا ژنی (genital) نیز می گویند.
ساختمان دستگاه بینایی
دکتر مونا زارع دستگاه بینایی از یک قسمت اصلی (چشم) و یک سری ضمائم (غدد اشکی و پلک ها، ابروان و مژه ها) تشکیل شده است. کره چشم قسمت اصلی دستگاه بینایی است که در یک حفره استخوانی از جمجمه قرار گرفته است. به این حفره استخوانی کاسه چشم می گویند. کاسه چشم مثل هرمی […]
آناتومی چیست؟
دکتر مونا زارع آناتومی علمی است که از شناسایی قسمت های گوناگون بدن صحبت می کند. Anatomy از دو کلمه Ana به معنی برداشتن و tome به معنی بریدن تشکیل شده است که معادل فارسی آن کلمه کالبدشناسی یا تشریح است. واژه آناتومی برگرفته از لغت یونانی temnein به معنای بریدن و قطع کردن است […]
تعدادی از اصطلاحات مهم در آناتومی
دکتر مونا زارع آناتومی علمی است که از شناسایی قسمت های گوناگون بدن صحبت می کند. anatomy از دو کلمه Ana به معنی برداشتن و tomy به معنی بریدن تشکیل شده است که معادل فارسی آن کلمه کالبدشناسی یا تشریح است. در این مطلب به تعدادی از اصطلاحات مهم در آناتومی اشاره می شود. Flexion: […]
دستگاه عصبی محیطی چیست؟
محمدرضا کریمی سیستم عصبی محیطی به عنوان مسیر ارتباطی است که در خارج سیستم عصبی مرکزی قرار گرفته و محیط داخل و خارج را با سیستم عصبی مرکزی ارتباط می دهد و بالعکس اعصاب محیطی شامل رشته های عصبی حسی، حرکتی و مخلوط است. از نظر ساختاری سیستم عصبی محیطی شامل 12 جفت اعصاب جمجمه […]
طناب نخاعی چیست؟
محمدرضا کریمی طناب نخاعی به همراه مغز و نورون ها اجزای تشکیل دهنده دستگاه عصبی مرکزی هستند. نخاع به صورت طناب سفید رنگی درون ستون مهره ها قرار دارد. طول تقریبی آن در زنان 42 سانتی متر و در مردان 45 سانتی متر است و در نواحی گردنی و کمری ضخیم تر است. نخاع از […]
مغز چیست؟
دکتر مونا زارع
مغز در کنار طناب نخاعی، دستگاه عصبی مرکزی را تشکیل می دهد. وزن متوسط مغز انسان 1400-1300 گرم است. در هنگام تولد وزن مغز کمتر از 400-350 گرم است. با رشد بچه با این که تعداد سلول های عصبی ثابت می ماند ولی اندازه سلول ها و ارتباطاتشان افزایش می یابد و مغز در سن شش سالگی به اندازه کاملش می رسد.
مغز از ماده خاکستری (40 درصد) و ماده سفید (60 درصد) تشکیل شده است. اگرچه مغز تنها دو درصد وزن بدن را تشکیل می دهد، 20 درصد جریان خون بدن به آن می رسد. مغز از سه بخش اصلی تشکیل شده: مخ، مخچه، ساقه مغز.
مخ
شامل دیانسفال و نیمکره های راست و چپ است. دیانسفال به تالاموس، هیپوتالاموس و برخی قسمت های دیگر نزدیک به آنها گفته می شود. نیمکره های مخ بخش اصلی مخ را تشکیل می دهند. قشر نیمکره ها از ماده خاکستری تشکیل شده است. هر نیمکره به وسیله شیارهایی به چهار قسمت یا لب تقسیم شده است (به تصویر بالا نگاه کنید) که عبارتند از:
1-لب پیشانی
2-لب آهیانه ای
3-لب گیجگاهی
4-لب پس سری
هر لب مخ وظایفی به عهده دارد که عبارتند از:
وظیفه لب پیشانی: درک مفهوم، توانایی حرکتی، قوه قضاوت، توانایی نوشتن لغات، مرکز کنترل ادرار و مدفوع
وظیفه لب آهیانه ای: درک اطلاعات حسی، توانایی تشخیص راست و چپ قسمت های بدن
وظیفه لب گیجگاهی: حافظه، شنوایی
وظیفه لب پس سری: بینایی، فهم مطالب نوشتاری
نیمکره غالب برای کلیه افراد راست دست و بیشتر افراد چپ دست، نیمکره چپ است. مرکز صحبت کردن در این نیمکره قرار دارد.
کوربوس کالوزوم: دسته بزرگی از رشته های عصبی است که نیمکره های راست و چپ را به هم مرتبط می کند.
ساقه مغز
ساقه مغز بخش بسیار مهمی از مغز است که از بالا به نیمکره های مخ و از پایین به نخاع محدود می شود و شامل قسمت های زیر است:
1-مغز میانی
2-پل مغزی
3-بصل النخاع
مرکز تنظیم کننده تنفس، اعمال قلب و عروق و هوشیاری در ساقه مغز قرار گرفته است.
مخچه
مخچه در قسمت عقب جمجمه و زیر مخ قرار گرفته است. ارتباط مخچه از طریق پایک فوقانی با مغز میانی، از طریق پایک میانی با پل مغزی و از طریق پایک تحتانی با بصل النخاع است. عمل اصلی مخچه کنترل و هماهنگ کردن حرکات و حفظ تعادل بدن است.