محمدرضا کریمی
دایناسورهای سوروپود، به خاطر اندازه بسیار بزرگشان معروفند. در میان همه سوروپودها، برچیوسوروس ها و ارجنتینوسورس ها به خاطر بزرگیشان بیش از همه مشهور شده اند. حالا دانشمندان می گویند که بعضی از دایناسورهای غول پیکر سوروپود تکامل یافته و به کوتوله تبدیل شده اند. یک گروه تحقیق بین المللی که در دانشگاه بن در کشور آلمان، در این باره مطالعه ای انجام داده تآکید می کند که یک دایناسور سوروپود به نام مگیاروسوروس دکوس، که یکی از بستگان نزدیک ارجنتینوسوروس ها است، هرگز بزرگ تر از یک اسب نشده!
در سال 1895 خواهر دیرینه شناسی به نام فرنز بارون نوپکسا استخوان های دایناسور کوچکی را در ملک خانوادگیشان در ترنسیلوانیا واقع در رومانی کنونی پیدا کرد. نوپکسا این استخوان ها را به عنوان بقایایی از جانورانی توصیف کرد که کوتوله شده اند و زمانی در یک جزیره زندگی می کرده اند. نوپکسا این دایناسور سوروپود را مگیاروسوروس دکوس نام گذاری کرد.
سپس یک گروه از دانشمندان تصمیم گرفتند تا فسیل استخوان های دایناسور کوتوله شده و ساختمان میکروسکوپی بافته های آن را مورد مطالعه قرار دهند. از نظر آنها عجیب است که میکروآناتومی این استخوان ها برای ما حفظ شده تا بعد از 70 میلیون سال آنها را مطالعه کنیم. استخوان یک بافت زنده است و در طول زندگی یک جانور به طول دایم در حال از بین رفتن و ساخته شدن است.
کوهن اشتاین از اعضای تیم تحقیق استخوان پایین پای مگیاروسوروس را نگه داشته. در پشت او استخوان پایین پای ارجنتینوسوروس را می بینید که در موزه بن به نمایش گذاشته شده است
برای مثال اسکلت انسان در طول زمان دوباره جذب و بازسازی می شود تا به طور کامل رشد پیدا کند. این در مورد دایناسورهای سوروپود هم رخ می دهد. اشتاین از اعضای گروه تحقیق می گوید:«ما می توانیم بازسازی استخوان ها را در مگیاروسوروس هم تشخیص دهیم و می توانیم ثابت کنیم که دایناسور کوچک پیدا شده هم به طورکامل رشد کرده بوده است.»
یک کوتوله در میان غول پیکرها
در طول سال ها، دیرینه شناسان درباره این که آیا مگیاروسوروس دایناسور کوتوله شده بوده یا نه بحث می کردند. مارتین سندر سخنگوی یک گروه تحقیقاتی که درباره سوروپودها تحقیق می کند می گوید:«جانوری با اندازه یک اسب از نظر مردم کوتوله به نظر نمی رسد. اما در مقیاس سوروپودها ریز است!»
موقعی که مگیاروسوروس در ترنسیلوانیا کشف شد، نوپکسا این ایده را که این دایناسور، کوتوله جزیره بوده را مطرح کرد. اما نتوانست آن را در آن زمان یعنی ابتدای قرن بیستم ثابت کند. بسیاری از کشفیاتی که از آن زمان انجام شد هم از درست بودن نظریه او حکایت داشت. بخصوص این که فسیل فیل ها و اسب آبی های کوتوله هم در جزایر مدیترانه ای مثل سیسیل، مالتا و قبرس پیدا شد.
مدتی هم دانشمندان نظریه متفاوتی را تعقیب کردند. چراکه چند دهه بعد، محققان دیگری استخوان های سوروپود بزرگی را در ترنسیلوانیا پیدا کردند و نتیجه گرفتند که استخوان هایی که نوپکسا آن را مگیاروسوروس نامیده فقط استخوان های یک بچه دایناسور بوده و استخوان های بزرگ تر متعلق به دایناسورهای کاملاً رشد یافته هستند.
اما مطالعه اخیر مدرک قطعی در این باره ارایه می دهد که ظن نوپکسا درست بوده است. مارتین سندر توضیح می دهد:«مطالعه ما نشان می دهد که دایناسورها در جزایر در معرض همان فرایندهای زیست محیطی و تکاملی بوده اند که پستانداران امروزی را شکل داده اند.»
او می افزاید:«ما می توانیم شرح دهیم که استخوان های بزرگ تری که در آن منطقه پیدا شده اند هم به گونه های دایناسورهای متفاوتی تعلق داشته اند.»
این که آنها از جانوران سرگردانی بوده اند که از خشکی اصلی به جزیره شنا کرده اند یا از اجداد بزرگ مگیاروسوروس های کوتوله بوده اند، رازی است که پاسخ آن در غبار دوران ماقبل تاریخ گم شده است.
منبع: http://www.sciencedaily.com/releases/2010/05/100503111513.htm