محمدرضا کریمی
هنوز برخی 23 فروردین 1340 (12 آوریل 1961)، روزی که اولین انسان به فضا رفت را به خاطر دارند. در آن زمان حس مشترک هیجان و ترس ناشی از کشف جهانی اسرارآمیز ساکنان زمین را دربرگرفت.
حالا پس از گذشت 50 سال از زمان سفر یوری گاگارین به فضا تخیلات بشر به حقیقت نپیوسته و سفر انسان به دنیای خارج از زمین به آن سادگی که داستان ها و فیلم های علمی – تخیلی ترسیم می کنند انجام نمی شود. اکتشافات فضایی کاهش یافته و سفر انسان به فضا به سفرهای پرخرج در نزدیکی زمین منحصر شده، به طوری که جز دو میلیاردر هیج فرد عادی دیگری نتوانسته راهی این سفرها شود.
ماه و سایر سیارات در جست و جوی عناصر کمیاب حفاری نشده اند و به استثنای ماهواره های ارتباطی هیچ صنعت دیگری مرتبط با فضا ایجاد نشده است. پرفسور لارنس مکسول کراس از نظریه پردازان علم فیزیک با اشاره به این موارد راه شکستن این بن بست را روی آوردن به تفکرات خلاق می داند. از جمله ایده هایی که خود او مطرح می کند خطر کردن و فرستادن انسان ها به سفری یک طرفه و بی بازگشت به مریخ است تا در هزینه نقل و انتقالات مداوم صرفه جویی شود.
به گفته وی پاسخ این پرسش که چرا آرزوی سفر بدون محدودیت به فضا و دستیابی به گستره ای از امکانات جدید برای انسان به حقیقت نمی پیوندد نسبتاً ساده است. سفر فضایی گران و برای انسان خطرناک است و تقریباً هیچ توجیه علمی ای برای آن وجود ندارد. زنده نگداشتن انسان ها در طول سفر فضایی هزینه هایی باورنکردنی دارد. به این ترتیب نسلی که در 50 سال پیش سفر یوری گاگارین را از نزدیک لمس کرد آرزوهای کودکی خود را دست نیافتنی می بیند.
اما در مقابل پیشرفت های زیادی در سفرهای فضایی بدون حضور انسان به دست آمده. روبات ها به مکان هایی می روند که انسان ها هرگز نمی توانند در آنها زنده بمانند و ابزارهایی مورد استفاده قرار می گیرد که ظرفیت خیلی بیشتری نسبت به حواس انسانی دارند. استفاده از این امکانات حتی در مقایسه با فرستادن انسان به مدار زمین هم هزینه خیلی کمتری دارد. هزینه فرستادن اولین مریخ نوردها به مریخ با هزینه ساخت یک فیلم درباره فرستادن بروس ویلیس به مریخ برابری می کند. تلسکوپ فضایی هابل، شاید مهم ترین و گران ترین وسیله بدون سرنشینی است که تاکنون به فضای دوردست فرستاده شده. در کنار آن فناوری روباتی هم در حال پیشرفت است.
به گفته مکسول در این شرایط فرستادن انسان ها به فضا کاملاً بی معنی است. بنابراین شاید لازم باشد پایگاه هایی فرا زمینی ایجاد کنیم. وی می گوید:«روانه شدن انسان به سوی فضا برای ماجراجویی و حتی سکونت یک هدف مشروع است که البته با بحرانی کنونی بدهی ها و بیکاری دست یافتن به آن آسان نیست. ما به ایده های جدید نیاز داریم.»
حضور دایمی در مریخ ده ها میلیارد دلار هزینه دارد. چنین مأموریتی در حال حاضر غیرقابل تصور است. مگر این که دوباره درباره آن فکر کنیم. من پیشنهاد می کنم فضانوردان طی یک مأموریت یک طرفه به مریخ بروند و هزینه زنده نگهداشتن آنها بر روی این سیاره تأمین شود.)
منبع: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=rethinking-the-dream