حمیده احمدیان راد
ماهواره های طبیعی (ماه ها) اشیایی هستند که دور یک سیاره یا سیارک می گردند. سیارک توده ای سنگی است که دور خورشید می چرخد. به ماهواره های طبیعی ماه و قمر هم می گویند. همه سیارات به جز عطارد و ناهید ماه دارند. مشتری، زحل، اورانوس و نپتون ماه های خیلی زیادی دارند. دست کم یک سیارک به نام آیدا هم یک ماه دارد.
ماه ها اندازه های خیلی متفاوتی دارند. کوچک ترین ماه شناخته شده، ماه سیارک آیدا است و دکتیل Dactyl نام دارد. بزرگ ترین قمر متعلق به مشتری است و گانیمد نام دارد.
ماه ها بسته به فاصله شان از خورشید مواد تشکیل دهنده متفاوتی دارند. نزدیک ترین ماه ها به خورشید از نوعی سنگ به نام سیلیکات ساخته شده اند. این همان ماده ای است که بیشتر پوسته زمین را تشکیل می دهد. ماه های دیگر از سیلیکات و یخ ساخته شده اند. معمولاً هرچه ماهی از خورشید دورتر باشد، یخ بیشتری دارد. بیشتر یخ روی ماه ها یخ آب است. مثل یخی که ما روی زمین می بینیم.
یک هنرمند این چشم انداز را از یکی از ماه های مشتری به نام "اروپا"، آن گونه که از مشتری به نظر می آید کشیده است. اروپا یکی از ماهواره های بزرگ مشتری است. ماه دیگر بین مشتری و اروپا حرکت می کند. تصویر از الکس ابل Alex Ebel
به نظر می رسد که بسیاری از ماه ها سطحی ناصاف و پر از چاله های بزرگ کاسه ای شکل داشته باشند. بعضی از ماه ها در مقایسه با زمان شکل گیریشان تغییرات زیادی کرده اند. سطح این ماه ها، اشکال زیادی (نظیر آتش فشان های طبیعی) دارد.
ماه ها چگونه تشکیل شده اند؟
بسیاری از دانشمندان عقیده دارند که ماه ها تقریباً در همان زمانی که سیارات تشکیل شدند، به وجود آمدند و نحوه شکل گیری آنها هم مثل سیارات است. طبق این تئوری تقریباً پنج میلیارد سال پیش، ابری عظیم از گاز و گرد و غبار که به آهستگی در فضا در حال چرخش بوده وجود داشته. ذراتی از این گرد و غبار با همدیگر برخورد کردند و قطعات کوچکی را تشکیل دادند. بعد این قطعات به همدیگر برخورد کردند و اشیای بزرگی را تشکیل دادند. هنگامی که اندازه این اشیا بزرگ شد، نیروی جاذبه آنها هم زیاد شد. نیروی جاذبه یک نیروی طبیعی است که اشیا را به طرف همدیگر می کشد. هنگامی که شیئی حدود شش مایل (ده کیلومتر) طول پیدا می کند، به اندازه کافی نیروی جاذبه پیدا می کند تا اشیای دیگر را به طرف خودش بکشد. هنگامی که شیئی بزرگ تر می شود، جاذبه اش افزایش می یابد به طوری که همه مواد اطرافش را به طرف خودش می کشد.