محمدرضا کریمی
هیچ جاده ای به کوجواک Kuujjuaq منتهی نمی شود. شما تنها با قایق یا هواپیما می توانید به این دهکده دورافتاده قطبی واقع در کشور کانادا بروید. درختان اینجا کوچک و کوتاهند، اما میوه های آنها خوب رشد می کنند. 500 بچه ای که در کوجواک زندگی می کنند، کارهای سخت و غیرمعمولی انجام می دهند. آنها در ماهی گیری و شکار گوزن کانادایی به والدینشان کمک می کنند. همه چیز مهیا است تا این شهر، دور از مشکلات بزرگ شهرهای بزرگ مثل آلودگی آب و آلودگی هوا باشد. اما حتی این جا هم مردم نمی توانند از این مشکلات فرار کنند. کوجواک کوچک زیبا، با آسمان آبی و آب های زلالش حتی آلودگی هایی دارد که هیچ شهر دیگری ندارد.
مواد شیمیایی سمی به شکل عجیبی راهشان را به این منطقه پیدا کرده اند. آنها از شهرها و کارخانجاتی واقع در هزاران کیلومتر دورتر به اینجا سرازیر شده اند. درست مثل پرندگانی که در فصل تابستان به قطب شمال مهاجرت می کنند. با این تفاوت که این پرندگان به خانه شان برمی گردند، اما مواد شیمیایی باقی می مانند.
همه در کوجواک در بدنشان مواد شیمیایی دارند. هیچ کس به طور کامل از تأثیرات این مواد بر بدنش آگاه نیست. اما مشخص است که این مواد می توانند به شکلی آرام به بچه ها صدمه بزنند. آنها موجب می شوند که بچه های کوچک بیشتر از حد معمول بیمار شوند و حتی ممکن است باعث شوند که بچه ها در مدرسه از لحاظ تحصیلی و واکنش های روانی مشکلاتی پیدا کنند.
هیچ کس در جهان دوست ندارد ببیند که مردم در چنین مکان زیبا و پاکی از آلودگی های زیست محیطی رنج می برند. بخصوص این که این آلودگی ها از مناطقی با هزاران کیلومتر فاصله به این مکان سرازیر شده باشند. البته زمانی هم هیچ کس فکر نمی کرد که مردم در چنین مکانی از آلودگی های شیمیایی محیطی آسیب ببینند. تا این که دانشمندی به نام اریک دیولی به طور تصادفی به آن پی برد.
قضیه از این قرار بود که اریک دیویلی پی، استاد دانشگاه لوال واقع در کبک کانادا همراه تیمی به مطالعه مواد شیمیایی ای به نام آلودگی های ارگانیک مزمن یا pop پرداخت. pop ها مواد شیمیایی ای هستند که می توانند برای مدتی طولانی در بدن انسان ها یا در محیط اطراف باقی بمانند.
دیویلی و تیمش ساکنان شهرهای جنوبی کبک (نزدیک مرز با آمریکا) را مورد آزمایش قرار دادند تا ببینند که چه مقدار از این مواد شیمیایی در بدن آنها است. این دانشمندان می خواستند این گروه را با مردم ساکن در قطب شمال مقایسه کنند. نکته جالب این است که آنها استدلال می کردند که مردم قطب شمال دور از آلودگی زندگی می کنند و بنابراین سطح پایین تری از pop در بدنشان دارند. در حالی که در آزمایشاتشان بر روی مردم قطب شمال هم به نتیجه ای متفاوت و هم به کشفی جدید رسیدند.
این دانشمندان به نوناویک، بخش شمالی ایالت کبک که شامل کوجواک و 13 دهکده بومی نشین دیگر است رفتند و مردم این مناطق را مورد آزمایش قرار دادند و متوجه شدند که مردم این مناطق پنج تا ده برابر مردمی که در شهرهای آلوده زندگی می کنند، در بدنشان pop دارند.
دانشمندان حالا می دانند که چرا این چنین است. pop ها شامل صدها نوع مواد شیمیایی مختلف هستند. بعضی در وسایل الکترونیکی مثل تلویزیون ها یا در سیم کشی الکتریکی و روشنایی ساختمان ها کاربرد دارند. برای رنگ آمیزی ساختمان یا برای ساختن پنجره های ضد آب مورد استفاده قرار می گیرند و بعضی به عنوان آفت کش روی محصولات پاشیده می شوند. اما pop ها یک نکته مشترک دارند. آنها تمایل به تبخیر دارند. pop ها کند و آهسته به بخار تبدیل می شوند و به سوی هوا حرکت می کنند. بادها هم می توانند آنها را به هزاران کیلومتر دورتر منتقل کنند. به این ترتیب pop ها در هوا سفر می کنند تا به مکان سردی برسند.
کنت بریویک، شیمیدان می گوید:«در مناطق گرم تر، چیزها تمایل دارند که بخار شوند و موقعی که به مکان های سردتر می رسند، به هم فشرده می شوند. بنابراین هنگامی که بادها pop ها را به مناطق قطب شمال و قطب جنوب زمین حمل می کنند، دماهای سرد موجب می شود که آنها در داخل گیاهان، سنگ ها و یا در برف و اقیانوس ها به هم فشرده شوند و تقطیر شوند و همان جایی که نشسته اند باقی بمانند.»