محمدرضا کریمی
هواپیما مهم ترین پیشرفت در امر حمل و نقل در تاریخ بشر بوده است. اختراع هواپیما و توسعه خطوط تجاری مسافری اثر شگرفی بر سفرهای با مسافت طولانی داشته است. پیش از آن اختراع راه آهن بر امکان سفر به نقاط دور اثر گذاشته بود.
نخستین خط هوایی، Deutsche Luftschiffahrts AG بود که نخستین بار در 16 نوامبر 1909 راه اندازی شد و بیشتر به Delag شناخته می شد. مرکز فرماندهی آن در فرانکفورت آلمان قرار داشت و هدف آن به کار انداختن بالن های zeppelin (نوع آلمانی بالن های بزرگ) بود.
بالن های zeppelin که به نام طراح آن نام گذاری گردید، نقش مهمی در هوانوردی اولیه داشته و مسافران بسیاری را در سراسر اروپا و در طول آتلانتیک جابه جا نمود. محبوبیت zeppelin نقطه عطفی در هوانوردی تجاری در سال 1929 بود، به خصوص زمانی که Graf zeppelin – که نوع بزرگ تر zeppelin اولیه بود- پروازی تاریخی به دور دنیا در 21 روز و 7 ساعت و 31 ثانیه انجام داد. Graf zeppelin تا سال 1940 پرواز کرد. طی سال های 1928 و 1940 پانصد پرواز را کامل نموده و 13100 مسافر را جا به جا کرد.
نخستین سرویس هوایی زمان بندی شده توسط یک هواپیمای تجاری، دراول ژانویه 1914 صورت گرفت. این سفر به وسیله خط St. Petersburg-Tampa Airboat انجام شد. این کار مخاطره آمیز، به نظر موفقیت آمیز بود اما به دلایلی نامعلوم، خط هوایی تنها تا پایان مارس همان سال به فعالیت ادامه داد. در طول فعالیت آن، 1024 مسافر جا به جا شد.
نخستین پرواز تجاری بین المللی در 10 ژانویه 1919 از لندن به پاریس صورت گرفت. این پرواز به وسیله نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا جهت رفت و آمد صاحب منصبان دولتی برای حضور در کنفرانس صلح پاریس صورت گرفت.
همچنین در تلاشی که در آمریکا انجام گرفت، سرویس مسافری به وسیله خطوط هوایی Ryan برای پرواز از لوس آنجلس به سن دیگو راه اندازی شد.
هواپیمای تجاری جت که در سال 1958 معرفی شد، پیشرفت مهمی محسوب می شود که اثر زیادی بر مسافرت از طریق هوا داشته است. سرعت زیاد این هواپیما، مدت پرواز را کاهش داد و مردم درک بهتری از سفر پیدا کردند. در نتیجه، تعداد بیشتری از مردم شروع به سفر از راه هوا کردند. بعدها هم مدل های بزرگ تر آن ساخته شد که هزینه سفرهای طولانی را کاهش داد. به این ترتیب ساخت و به کارگیری هواپیماهای با بدنه بزرگ یک پیشرفت مهم محسوب می شد. نخستین هواپیما از این دست هواپیماها، بوئینگ 747 بود که در 22 ژانویه 1970 با خطوط هوایی پان امریکن ورلد وارد سرویس شد. این هواپیما 58 صندلی در قسمت درجه یک و 304 صندلی در بخش متوسط داشت. به دلیل بزرگی و پرهزینه بودن در پروازهای کوتاه، این هواپیما جهت پرواز در مسافت های طولانی طراحی شده بود.
کونکورد (Concord) فراصوتی شاید جالب ترین هواپیما از این دست هواپیماها باشد. این هواپیما کار مشترک بریتانیا و فرانسه بود. نخستین پرواز کنکورد در سال 1969 صورت گرفت اما در سال 1976 وارد سرویس شد. در نتیجه طراحی و آزمایش آن سال ها به طول انجامید. این هواپیما با سرعت 1332 مایل در ساعت پرواز کرده و قادر بود از اروپای غربی تا نیویورک را در در حدود سه ساعت طی کند. لازم به ذکر است که کونکورد بسیار پر هزینه است.
تمامی این پیشرفت ها تأثیر بسیار شگرفی بر زندگی بشر داشته به نحوی که سفر انسان ها را به نقاط دور در مدت کم و در شرایط راحت فراهم آورده و سبب پیشرفت در صنایع مرتبط با توریسم هم شده است.
منبع: Dimensions of the hospitality industry- By Paul R. Dittmer & Gerald G.Griffin