دکتر محمدرضا کریمی
در صورت رعایت نکردن بهداشت دهان به طور منظم در فاصله کوتاهی پس از مصرف مواد غذایی, لایه ای نازک از مواد آلی روی دندان ها رسوب می کند که پلاک دندانی نامیده می شود. در صورت استمرار این لایه, زمینه مناسبی برای تجمع میکروارگانیسم ها و رسوب املاح معدنی موجود در بزاق دهان و مواد غذایی فراهم می شود. به مرور زمان به تدریج به میزان چسبندگی, سختی و استحکام رسوبات افزوده می شود. در این مرحله این رسوبات جرم نامیده می شود
پس جرم ترکیبی از مواد آلی, مواد معدنی و مقادیر زیادی باکتری و … است که به سختی به سطح دندان چسبیده و با مسواک با روش های خانگی برداشته نمی شود. با تشکیل پلاک میکروبی و جرم و مراجعه نکردن به دندانپزشک, التهاب لثه, مزمن می شود و به مرور زمان قسمتی از بافت لثه از بین می رود.
بیماری های ناشی از جرم گرفتگی
در ابتدا تجمع پلاک میکروبی, لثه ها را که در حالت طبیعی صورتی کمرنگ هستند قرمز و متورم می کند. به طوری که در اثر التهاب زیاد, لثه ها با کوچک ترین تحریک به راحتی دچار خونریزی می شوند. این مرحله از بیماری “ژنژویت” نامیده می شود. اگر بیماری در این مرحله درمان نشود, می تواند اثرات تخریبی غیرقابل برگشت و جبران ناپذیری بر روی لثه و استخوان ناحیه درگیر ایجاد کند. در این مرحله به بیماری “پریودونتیت” می گویند که اگر درمان نشده و پیشرفته کند, می تواند منجر به لقی دندان ها شود که در این صورت تنها درمان کشیدن دندان خواهد بود.
تمیز کردن روزانه تا حد زیادی از تجمع جرم جلوگیری می کند. اما نه به طور کامل. بنابراین گاهی اوقات تمیز کردن نهایی باید به وسیله دندانپزشک صورت گیرد وبه این ترتیب جرم هایی که کاملاً سخت شده اند و یا نواحی ای که مسواک و نخ دندان به آنها دسترسی ندارند کاملاً تمیز می شوند.
جرم گیری
با توجه به این که اغلب جرم ها در نقاطی از دهان تجمع می یابد که به طور معمول قابل رؤیت و دسترسی نیست و این که بیماری های لثه اغلب بدون درد هستند, معمولاً بیماران از وجود جرم در دهان خود بی خبرند و تنها دندانپزشک با معاینه دقیق سطوح دندان می تواند جرم را تشخیص دهد. جرم گیری با استفاده از دستگاه های مخصوصی که امواج مافوق صوت تولید می کند, صورت می گیرد. در اثر برخورد امواج مافوق صوت با جرم, قطعاتی از آن به دلیل ارتعاشات ایجاد شده, سست گشته و جدا می شود. خونریزی هنگام جرم گیری فرایندی طبیعی است و دلالت بر وارد آمدن آسیب به لثه ندارد. دلیل حساسیت موقتی دندان ها پس از جرم گیری, نسبت به گرما و سرما نیز عریان شدن سطح ریشه بر اثر برداشتن جرم است. جرم های تشکیل شده بر روی دندان به مرور باعث آزردگی و تحلیل لثه شده و خود جایگزین آن می شود. وقتی که بیمار برای جرم گیری مراجعه می کند و زمانی که جرم ها برداشته می شود, فضای خالی حاصل از لثه تحلیل رفته, نمایان شده و توجه بیمار را جلب می کند و چنین احساسی به او دست می دهد که جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است.
جرم گیری به طور معمول سالی یک بار توصیه می شود. ولی با رعایت بهداشت دهان می توان آن را به تعویق انداخت. جاری شدن خون از لثه هنگام مسواک زدن و همچنین مشاهده خون در دهان موقع برخاستن از خواب یا در طول روز و نیز بدبو شدن دهان ممکن است از نشانه های بیماری های لثه باشد. اگر موقع مسواک زدن ناحیه ای از لثه خونریزی کرد, آن ناحیه را با دقت بیشتری مسواک بزنید و از خونریزی نترسید. مطمئن باشید با صحیح مسواک زدن آن ناحیه, خونریزی کاهش پیدا خواهد کرد. پس از جرم گیری حتماً با تجویز دندانپزشک از دهانشویه مناسب استفاده کنید تا در بهبود زخم های به جا مانده از جرم مؤثر افتد. استفاده مداوم از دهانشویه زیاد توصیه نمی شود و یک هفته بعد از جرم گیری می توانید استفاده از دهانشویه را قطع کنید.
بر اساس فصلنامه بهداد. شماره 5.