محمدرضا کریمی
پرکردن اوقات فراغت دانش آموزان در فصل تابستان گاه به معضلى جدى براى والدین تبدیل مى شود. اگر از اوقات فراغت تابستان به خوبى استفاده شود، مى تواند به دورانى اثرگذار و حتی نقطه عطفی در زندگى دانش آموزان تبدیل شود، ولى همیشه چنین اتفاقى رخ نمى دهد. در شهرها مشکل پر کردن اوقات فراغت بیشتر به چشم می آید. تا نیمه شب پاى تلویزیون نشستن، ساعت ها ور رفتن بى هدف با رایانه، صبح ها تا دیروقت خوابیدن و بخش عمده روز را با کسالت سپرى کردن شیوه ای رایج در نحوه گذران اوقات فراغت دانش آموزان در شهرها است.
بعضى از نوجوانان، بخصوص نوجوانان پسر هم گروه هایى تشکیل مى دهند و وقتى راهى مناسب براى گذران اوقات فراغت پیدا نمى کنند، براى والدین مایه نگرانى مى شوند. چون ممکن است اوقات فراغتشان را با دست زدن به اعمال نابهنجار و حتى بزهکارى پرکنند.
بسیاری از دانش آموزان، اوقات فراغت به ویژه تعطیلات تابستان را دوره استراحت مطلق می دانند. آنها این دوران را زمانى براى فرار از فشار مدرسه تلقى مى کنند و فکر می کنند که باید صرفاً به استراحت بپردازند. این در حالی است که به تجربه ثابت شده در صورتی که آموزش هایی به شکل سرگرم کننده برای دانش آموزان تدارک دیده شود، اوقات فراغت می تواند نقطه عطفی در زندگی دانش آموزان باشد و حتی آینده آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
سیمین عفیفی روانشناس می گوید:«اوقات فراغت، درواقع دوره تربیت غیر رسمی برای دانش آموزان است که این تربیت غیر رسمی حتی بیش از تربیت رسمی می تواند در تغییر رفتار فرد مؤثر باشد. چرا که فعالیت های غیررسمی این دوره غالباً مورد علاقه بچه ها است و آنها آن را آزادانه انتخاب می کنند».
به این ترتیب اگر برنامه هاى آموزشى جالبى برای دانش آموزان تدارک دیده شود، اوقات فراغت آنها از حالت کسالت بار خارج مى شود و به جای این که بچه ها از سر بیکارى به رفتارهاى نابهنجار روی آورند، مهارت هایی مى آموزند و هم خود را سرگرم مى کنند و هم امکان اشتغال پیدا مى کنند. در غیر این صورت، اوقات فراغت نتیجه مثبتى به همراه نمى آورد. بنابراین والدین لازم است در برنامه ریزی هایی که انجام می دهند علاقه فرزندانشان را نیز در نظر داشته باشند.
بچه ها به خاطر فشاری که در دوران مدرسه به آنها می آید دایم منتظر آمدن فصل تابستانند و فکر می کنند که نباید در تابستان کاری انجام دهند. در این شرایط والدین برای بچه هایشان برنامه هایی تدارک می بینند که عمده آنها شرکت در کلاس های آموزشی است. بسیاری از دانش آموزان به این دلیل به این کلاس ها مى روند که والدین به آنها فشار می آورند. به این ترتیب در بسیارى از مواقع برنامه هاى والدین براى اوقات فراغت بچه ها برای آنها حالت تکلیف پیدامى کند و نتیجه چندانی به بار نمی آورد.
گاهی والدین برای ثبت نام بچه ها در کلاس های مختلف با هم مسابقه می گذراند و اتفاقاً شرکت بچه ها در کلاس های هنری و ورزشی و … برای آنها هزینه زیادی هم به همراه می آورد. اما این آموزش ها غالباً تداوم نمی یابد و در نتیجه بچه ها از آنها چندان سودی نمی برند. ضمن این که در بسیاری از مواقع چنان که گفته شد به حالت تکلیف در آنها شرکت می کنند.
البته فرستادن بچه ها به کلاس های آموزشی بد نیست. اما نباید با زور و اصرار آنها را به کلاس های آموزشی فرستاد. بلکه مى توان براساس علاقه بچه ها برای آنها برنامه ریزی کرد. درواقع بچه ها نباید احساس کنند که به اجبار باید در کلاس ها شرکت کنند. حتماً هم لزومی ندارد بچه ها را به کلاس های رایج نظیر نقاشی بفرستیم. بلکه می توانیم آنها را به کلاس هایی بفرستیم که مهارت هایی مثل مکانیکی، نجاری، خیاطى، آرایشگرى یا گل سازى و … را در آنها بیاموزند.