محمدرضا کریمی
بعضی از صفحات منجمد قطب جنوب از کف به بالا گسترش می یابند. تصاویر راداری نشان می دهد که آب موجود در زیر لایه های منجمد قطب جنوب دوباره به یخ تبدیل می شود. در نتیجه لایه جدیدی از یخ در کف قاره قطب جنوب به وجود می آید که در بعضی جاها بیش از نیمی از ضخامت صفحه منجمد را تشکیل می دهد. لایه ذکر شده می تواند پیچ و تاب بخورد و حتی از یخ سطح این قاره که از برف تشکیل شده بالا رود.
وقتی دانشمندان سعی می کردند از رشته کوه عظیمی که درمنطقه ای پرت از قطب جنوب زیر یک لایه منجمد با ضخامت چندین کیلومتر دفن شده نقشه برداری کنند به این نتیجه مهم دست یافتند.
آنها از هواپیمایی مجهز به رادار نفوذ کننده در یخ و دیگر ابزار علمی برخوردار بودند. داده هایی که دانشمندان در طول پروازهایشان در ارتفاع پایین جمع آوری کردند به آنها کمک کرد تصویری از ساختار داخلی صفحات یخ به دست آورند.
این دانشمندان توانستند اشکال پیازی شکل خنده داری ببینند و پیچ و تاب خوردن لایه های یخ را بر سطح قاره مشاهده کنند. قسمت شرقی قطب جنوب که به نام گنبدA شناخته می شود و ضخامت یخ آن به یک و نیم تا سه کیلومتر بالغ می شود.
در نهایت به این باور رسیدند که این اشکال عجیب و غریب هنگامی تشکیل شده اند که آب زیر صفحه یخی منجمد شده است.
همه این اشکال در مکان هایی تشکیل شده اند که زیر صفحات منجمد آنها، خیس و مرطوب بوده است. در نتیجه دانشمندان نتیجه گرفتند که بین این اشکال و آب پیوندی وجود دارد. در منطقه گنبدA که تقریباً به اندازه ایالت کالیفرنیا است، یخی که از آب دوباره انجماد یافته به وجود آمده بیش از نیمی از کل ضخامت صفحه یخ و 24 درصد یخ موجود در منطقه را تشکیل می دهد.
البته دانشمندان از مدت ها پیش می دانستند که آبی مایع زیر صفحات منجمد قطب جنوب تشکیل می شود. به این ترتیب که گرمای هسته زمین در کنار اصطکاک ناشی از حرکت یخ بر روی سنگ بستر به ذوب شدن یخ زیر صفحات کمک می کند. علاوه براین، این توده یخ مثل عایق عمل می کند.
محققان همچنین آبی را در دریاچه های زیر یخچال ها مشاهده کرده اند که به صورت لایه های باریک یخ منجمد می شوند. در نتیجه نکته جدید این تحقیق است که که آب موجود در زیر صفحات یخ به قدری عظیم است که می تواند دوباره صفحه ای منجمد را تشکیل دهد.
ریچارد الی یک یخچال شناس در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا می گوید:«ذوب شدن یخ موجود در اعماق آبی تولید می کند که دوباره منجمد می شود و طول آن به قدری زیاد است که می تواند دوباره صفحه منجمد بزرگی بسازد.»
ساشا کارتر اقیانوس شناسی که صفحات منجمد قطب جنوب را مطالعه می کند نیز می گوید:«تحقیقات جدید نشان می دهد که آب زیریخچال ها دوباره منجمد می شود و صفحاتی منجمد با ابعادی عظیم ایجاد می کند.»
محققان باور دارند که آب زیر صفحات یخ به دو طریق منجمد می شود. یکی این که آبی که در زیر دره های پوشیده از صفحات یخ جمع می شود دوباره منجمد می گردد. آن هم موقعی که از زیر بخش های باریک تر صفحات یخ که در مقابل دماهای سرد سطح کمتر عایق است عبور می کند.
همچنین موقعی که آب به دیوارهای دره فشار می آورد، با تجربه یک تغییر سریع در فشار که یک فرایند منجمد کننده به نام فوق العاده سرد شناخته می شود دوباره منجمد می شود.
حالا ما چیزهای زیادی درباره صفحات یخ می دانیم و می دانیم که چگونه به افزایش سطح دریاها منجر می شوند. پرسش اینجا است که چقدر به افزایش سطح دریاها منجر می شوند و با چه سرعتی؟
منبع: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=antarctic-ice-grow-from-bottom