مقالات مرتبط:
مقدمه ای درباره این که زمین لرزه ها چگونه کار می کنند – واقعیاتی ترس آور درباره زمین لرزه ها – گسل چیست؟ – چگونه حرکات صفحات زمین موجب زمین لرزه می شود؟ – امواج زلزله چه هستند؟ – پرسش و پاسخ هایی درباره زلزله
بزرگ ترین تحول علمی در تاریخ زلزله شناسی -مطالعه زمین لرزه ها- در اواسط قرن بیستم با پیشرفت تئوری تکتونیک های صفحه اتفاق افتاد. دانشمندان ایده تکنوتیک صفحه را پیشنهاد کردند تا شماری از پدیده های خاص و عجیب و غریب روی زمین، مثل حرکت قاره ها در طول زمان، بی نظمی فعالیت های آتشفشانی در مناطق مشخص و حضور برجستگی های عظیم در کف اقیانوس را توضیح دهند.
اساس تئوری این است که لایه سطح زمین –لیتوسفر– که از بسیاری از صفحات تشکیل شده، در بالای لایه اتنوسفر (athenosphere) می لغزند. برای آشنایی با صفحات زمین اینجا را کلیک کنید. در مرزهای بین این صفحات عظیم خاک و سنگ سه چیز اتفاق می افتد:
-صفحات از هم دور می شوند-اگر دو صفحه از همدیگر دور شوند، سنگ مذاب داغ از لایه های گوشته (منتل) زیر لیتوسفر جاری می شود. این مواد مذاب روی سطح می آید (اکثراً در کف اقیانوس) و پس از این گدازه نامیده می شود. هنگامی که گدازه خنک می شود، سفت می شود تا مواد لیتوسفر جدید را تشکیل دهد و شکاف و دهانه را پر کند. این خطوطی که صفحات در دو طرف آن از هم دور می شوند، مرز صفحه واگرا یا جدا شونده نامیده می شود.
-صفحات می توانند به طرف هم کشیده شوند -اگر دوصفحه به طرف همدیگر حرکت کنند، به عنوان مثال یک صفحه زیر یکی دیگر کشیده می شود. این صفحه به زیر رفته، در لایه های گوشته پایین تر فرو می نشیند و نشست می کند، و در آن جا ذوب می شود. در بعضی از مرزها -جایی که دو صفحه با هم تلاقی می کنند- هیچ صفحه ای در موقعیتی نیست که زیر دیگری برود، بنابراین به سوی هم کشیده می شوند تا کوه ها را تشکیل دهند. خطوطی که صفحات به طرف همدیگر کشیده می شود، مرزهای صفحه همگرا یا تلاقی نامیده می شود.
-صفحات برخلاف هم می لغزند -در مرزهای صفحات دیگر، صفحات به آسانی به وسیله همدیگر لغزانده می شوند- یکی به عنوان مثال به شمال حرکت می کند و یکی به جنوب. در این موقعیت صفحات به طور مستقیم در مرزها به داخل یکدیگر حرکت نمی کنند، آنها محکم باهم کشیده و یا از هم رانده می شوند و مقدار عظیمی از کشش و فشار و درهم تنیدگی در مرزها به وجود می آید.
جایی که این صفحات با هم برخورد می کنند، شما می توانید گسل ها را ببینید -گسل ها که شکستگی هایی در پوسته زمین هستند، جایی هستند که توده های سنگ در هر طرف مرز در مسیرهای مختلف حرکت می کنند. وقوع زلزله ها در امتداد خطوط گسل نسبت به جاهای دیگر کره زمین معمول تر است.