محمدرضا کریمی
قرن ۲۱ به سمتى مى رود که بیشتر مشاغل به دانش و مهارت هاى رایانه اى نیاز خواهند داشت. اتصال مدارس به شبکه اینترنت این امکان را به وجود مى آورد تا کودکان و نوجوانان ما با چنین مهارت هایى آشنا شوند. هنگامى که آنها کاربردهاى صحیح رایانه و اینترنت را بیاموزند به خودى خود به تصحیح فرهنگ استفاده از اینترنت کمک خواهند کرد.
در صورتى که مدارس از این امکان به خوبى استفاده کنند، رایانه و اینترنت در نحوه تدریس و ارزشیابى تأثیر مى گذارد و برنامه هاى درسى تا حدودى تغییر مى کند. به این ترتیب دانش آموزان یاد مى گیرند انبوهى از اطلاعات را پردازش کنند و از این اطلاعات براى یادگیرى بیشتر درس ها بهره ببرند. دانش آموزان با استفاده از اینترنت مى توانند با منابع علمى، معلمان و بچه هاى مدارس دیگر ارتباط برقرار کنند. به این ترتیب به تدریج مدارس از حالت معلم محورى و کتاب محورى خارج خواهد شد. چون معلمان مى توانند به جاى این که تلاش کنند خودشان پاسخ پرسش هاى دانش آموزان را پیدا کنند، از آنها بخواهند خودشان پاسخ پرسش هایشان را در اینترنت پیدا کنند و براى بقیه بچه ها بازگو کنند. بچه ها مى آموزند که چه اطلاعاتى در اینترنت موثق است و یاد مى گیرند که تحت تأثیر تبلیغات سوء اینترنت قرار نگیرند و جلوى سوء استفاده هایى که امروزه به وفور در اینترنت انجام مى شود گرفته مى شود.
همین موارد به میزان زیادى فرهنگ استفاده از اینترنت را تصحیح خواهد کرد. ضمن این که بچه هاى فقیر هم که در خانه به رایانه دسترسى ندارند، مى توانند از اینترنت استفاده کنند و رایانه هایى که در خانه ها حکم وسیله بازى یا تزئین پیدا کرده به تدریج به وسیله کسب اطلاعات تبدیل مى شود. البته مواردى که ذکر شد فضاى ایده آلى را ترسیم مى کند. این در حالى است که رسیدن به این فضاى ایده آل و به دنبال آن تصحیح فرهنگ استفاده از اینترنت مستلزم این است که مشکلات ریشه اى مدارس حل شود. به عبارتى براساس سنت کتاب محورى، معلمان علاوه بر کتاب درسى، بچه ها را به سوى انبوهى از اطلاعات نرانند و از آنها نخواهند که این اطلاعات را حفظ کنند. بلکه از اینترنت به عنوان وسیله اى براى بهبود فرایند یاددهى و یادگیرى استفاده کنند. به طورى که بچه ها پردازش اطلاعات و دسته بندى آنها و دسترسى به منابع علمى و فنى را بیاموزند. ضمن این که لازم است زیرساخت مدارس به نحوى تصحیح شود که امکان استفاده بچه ها از اینترنت فراهم شود. یکى دیگر از روش هایى که طرح اتصال مدارس به اینترنت را قرین به موفقیت مى کند و فرهنگ استفاده از اینترنت را هم بهبود مى بخشد، افزایش محتواى سایت هاى فارسى است. از فقر محتوایى سایت هاى فارسى به عنوان یکى از دلایلى که موجب شده کاربران اینترنتى به چت کردن و استفاده از منابع تصویرى صرف روى بیاورند، یاد مى شود.
مدیر یک سایت اینترنتى کودکان و نوجوانان مى گوید: «متأسفانه فرهنگ بد استفاده از اینترنت در بین مدیران سایت ها و وبلاگ ها نیز وجود دارد. در شرایطى که دائم گفته مى شود لازم است سایت ها هرچه بیشتر به سمت ارائه اطلاعات به زبان فارسى پیش بروند، شاهدیم که بسیارى از سایت ها تنها به کپى کردن از روى هم مى پردازند و بسیارى از آنها حتى زحمت این را هم به خود نمى دهند که به سایت منبع لینک بدهند. چنین فضایى مانع از این مى شود که سایت ها خودشان به تولید مطلب بپردازند و نتیجه بسیار بد این وضعیت این است که سایت هاى ایرانى دچار فقر محتوایى مى شوند. در صورتى که وضع به همین منوال باقى بماند، نه دانش آموزان ایرانى و نه کاربران عادى به منابع اطلاعاتى وسیع به زبان فارسى دسترسى پیدا نخواهند کرد و نمى توانند چندان براى انجام پژوهش هایشان روى اینترنت حساب کنند. به همین دلیل است که باید به هر نحو ممکن جلوى کار سایت ها و وبلاگ هایى که مطالب دیگران را بدون اجازه و یا بدون دادن لینک به سایت منبع مورد استفاده قرار مى دهند گرفته شود. وگرنه سایت هاى فارسى به غنى کردن محتوایشان نمى پردازند و کاربران هم از اینترنت استفاده مناسب نمى کنند و در نهایت هیچ کس سود نخواهد کرد».
به این ترتیب وجود سایت هاى غنى از اطلاعات به زبان فارسى است که به یادگیرى دانش آموزان کمک مى کند و سبب مى شود که جدیدترین اطلاعات علمى را به دست بیاورند و از اطلاعات مقالات و اطلاعات موجود در اینترنت براى انجام تحقیقات مدرسه بهره گیرند. وگرنه نمى توان امیدوار بود که دانش آموزان در وقتى که در منزل هستند از اینترنت استفاده صحیح کنند و فرهنگ استفاده از اینترنت هم آن قدر که انتظار مى رود بهبود نخواهد یافت.