حمیده احمدیان راد
روبات های امروزی پرواز می کنند، می جهند، می چرخند و … . با این حال لازم است مثل هر وسیله ای که انرژی اش به پایان می رسد سوخت گیری کنند یا شارژ مجدد شوند. در این شرایط نسل جدیدی از روبات ها در حال مطالعه هستند که ممکن است با تغذیه از حشرات مرده، مواد گیاهی فاسد شده و یا حتی ضایعات انسانی تقریباً برای همیشه با اتکا بر خود به فعالیتشان ادامه دهند.چند آزمایشگاه از پیشگامان این عرصه محسوب می شوند و چشم اندازی از آینده پیش روی انسان گشوده اند که براساس آن روبات ها می توانند خودشان را به موجودات زنده جهان طبیعت متصل کنند. حتی سازمان فضایی ناسا به تأمین انرژی روبات های فضایی با استفاده از میکروب ها علاقه نشان داده است. یک آزمایشگاه در بریتانیا هم از 10 سال پیش تاکنون در تلاش است اکوبات های کوچکی درست کند که انرژی شان را از سلول های سوختی میکروبی می گیرند. (سلول سوختی میکروبی، یک سیستم الکتروشیمیایی- زیستی است که با استفاده از باکتری به طور مستقیم مواد آلی را به برق تبدیل می کند.)
به این ترتیب انسان روزی ممکن است زباله ها و فضولات خود را به برق مفید برای رادیوها یا روبات های فضایی تبدیل کند.
در نتیجه روبات های آینده که قرار است از این سوخت های زیستی استفاده کنند می توانند سوخت کافی را تقریباً در همه جا پیدا کنند. مواد آلی نظیر برگ، خاک جنگل یا حتی فضولات انسانی در همه جای زمین وجود دارد.
اولین اکوبات ساخته محققان بریتانیا در سال 1381 ساخته شد. این روبات انرژی اش را از باکتری ای می گیرد که از قند تصفیه شده تغذیه می کند. اکوبات دو که در سال 1383 عرضه شد میکروب های لجن را به کار می گیرد تا مگس های مرده، پوست میگو و سیب های گندیده را تجزیه کند. در نهایت نیز اکوبات سه در سال 1388 ساخته شد. این روبات «هضم کننده» علاوه بر این که می تواند غذایش را تهیه کند، قادر است پس مانده هایش را نیز خالی کند تا میکروب هایی که مورد استفاده قرار می دهد به وسیله ضایعات خودشان مسموم نشوند و بدین وسیله امکان تأمین انرژی روبات به جای خود باقی می ماند.
اکوبات 3 روباتی است که آب و غذایش را از محیط جمع می کند. این روبات وظیفه ای را که برایش طراحی کرده انجام می دهد و در پایان روز از شر مواد زایدش خلاص می شود.
به این ترتیب در ابتدا محققان نشان دادند که روبات ها می توانند باکتری ها را مورد استفاده قرار دهند و سلول های سوختی میکروبی ای که انرژی شان از لجن تأمین می شود را توسعه دادند. حالا آنها در این حوزه در مسیر ساخت روبات هایی حرکت می کنند که در عین این که انرژی شان منحصراً به وسیله سلول های سوختی میکروبی (MFC) تأمین می شود وظایفشان را نیز انجام دهند. روبات ها از سلول های سوختی میکروبی استفاده می کنند تا مواد آلی را هضم و هر ماده زایدی را تخلیه کنند. به این ترتیب این روبات ها از سیستم سراسری انتقال مواد برخوردارند و هنگامی که به سمت غذا، آب یا نور می روند به شکل بیسیم درباره محیطشان گزارش می دهند.
MFC ها تا زمانی که غذا دارند به بقایشان ادامه می دهند. آنها می توانند 20 تا 30 سال باقی بمانند. مادامی که میکروب ها رشد می کنند آنها هم به کارشان ادامه می دهند.
کار گروه اکوبات از نظرها دور نمانده است. آنها در اواخر سال گذشته میلادی هم کمک مالی دریافت کرده اند تا بتوانند محدودیت های سلول های سوختی میکروبی انباشته را از سر راه بردارند. در این صورت آنها مشکلاتی نظیر مسئله مراعات اصول بهداشتی و تأمین انرژی از فضولات انسانی را هم حل می کنند و فضولات و مواد زاید انسانی به برق مفید برای رادیوها و یا ابزار دیگر تبدیل خواهد شد.
همچنین فضولات انسانی ممکن است روزی به تأمین انرژی روبات های فضایی که همراه فضانوردان به مأموریت های فضایی راه دور می روند کمک کند. روبات ها می توانند روی زمین و میان دورریزهای درحال افزایش شهرها بخزند و سال ها در فضاهای بزرگ حرکت کنند.
درحال حاضر فعالیت روبات ها به خاطر این که لازم است باتری هایشان قبل از انجام حتی فعالیت های کوتاه و محدود پی در پی شارژ شود محدود باقی مانده است. اما گروه تحقیقاتی اکوبات امیدوار است روبات های جدید هم از نظر اندازه کوچک شوند و هم با تقویت دسته ای از سلول های سوختی میکروبی انرژی قابل دسترس تری داشته باشند. هدفی که امیدوارند در اکوبات 5 محقق شود.