محمدرضا کریمی
ستاره شناسان مدت ها است در جست و جوی سیاره ای در خارج از منظومه شمسی هستند که در آن حیات وجود داشته باشد. مدتی پیش گزارش هایی مبنی بر یافتن سیاره ای فراتر از منظومه شمسی با احتمال وجود حیات در آن منتشر شد. شرایط این سیاره به گونه ای تبیین شد که به نظر می رسید به آرزوی دانشمندان برای یافتن حیات در اجرام دیگر آسمانی جامه عمل می پوشاند. این سیاره که به گفته دانشمندان نه خیلی داغ و نه خیلی سرد است Gliese 581g نام گرفت.
بلافاصله پس از این که یک گروه تحقیقاتی از دانشگاه کالیفرنیا یافتن سیاره Gliese 581g را گزارش کرد، گروه رقیب سوییسی اش گفت که هنوز براساس داده هایش نتوانسته شواهدی مبنی بر وجود این سیاره پیدا کند. تلاش برای یافتن و اثبات وجود سیاره Gliese 581g، براساس اندازه گیری های دقیق و غیر مستقیم مبتنی بر تلسکوپ، 11 سال به طول انجامید. اما ظاهراً برای اثبات این یافته به زمان بیشتری نیاز است.
یافتن اجرام آسمانی ای که امکان حیات بر روی آنها وجود داشته باشد، بخشی از فعالیت های ستاره شناسان در زمینه کشف حیات فرازمینی است. بخش دیگر فعالیت های های آنها معطوف به این شده که تحقیقاتشان را در زمینه شرایط لازم برای زندگی فرازمینی به پیش ببرند. احتمال وجود Gliese 581g مؤلفه های جدیدی را به مدل های پیچیده رایانه ای مربوط به حیات بر روی سیارات هم اندازه زمین اضافه کرده است.
محققان که فیزیکدانان ستاره شناس هم در میانشان هستند، مشاهداتشان را از فضا با آن چه درباره زندگی بر روی زمین می دانند به هم می آمیزند تا آب و هواهای فرازمینی را شبیه سازی کنند. موج جدید سیارات کشف شده، مدل های واقعگرایانه ای فراهم می کند که می تواند راهنمای مأموریت های آینده برای جست وجوی نشانه های حیات در جهان باشد. اخیراً Gliese 581g به یک نقطه کانونی و مرکزی برای این قبیل تحقیقات تبدیل شده است. مدار تقریباً دایره ای این سیاره به دور یک ستاره کوتوله قرمز، آن را در موقعیت مناسب و درجه حرارتی قرار داده که اجازه وجود آب مایع بر روی سطحش را می دهد. چنان که می دانیم آب یکی از ملزومات حیات است.
ستاره کوتوله قرمز مربوط به این سیاره تنها یک درصد نور خورشید ما را ساطع می کند. با این حال براساس مدلی که به وسیله دانشمندان ارایه شده، موجودات زنده فتوسنتز کننده ای که احتمالاً بر روی این سیاره زندگی می کنند، تا حد امکان همان مقدار نور ضعیف را جذب می کنند و این باعث می شود ظاهرشان تیره شود.
همچنین براساس محاسبات مقدماتی این گروه از دانشمندان یک طرف Gliese 581g همیشه رو به ستاره اش است و در دماهای بالای 64 درجه سانتی گراد می گدازد. در حالی که به نظر می رسد آب و هوای طرف تاریک سیاره بی رحمی زمستان های قطب شمال زمین را داشته باشد. همین منطقه است که احتمالاً در غروبی همیشگی به سر می برد و منطقه ای قابل سکونت است. این شرایط از سوی گروه تحقیقاتی کاشف سیاره هم اعلام شده است. اگرصحت چنین نظریه هایی اثبات شود این معنا را دارد که طول موج هایی از نور که به هر طول جغرافیایی می رسد، یک شیب رنگین کمان مانند را در رنگ های گیاهان به وجود می آورد. این رنگ ها رنگدانه هایی دارند که برای جذب جریان نور از سراسر سطح سیاره تطبیق یافته اند.
محققان می گویند یا ما خیلی خوش شانس بوده ایم و برای مدتی طولانی چنین سیاره فراخورشیدی ای را پیدا نمی کنیم یا با تعداد زیادی از این قبیل سیارات مواجه نخواهیم شد.
پرسش
کدام گزینه ترتیب صحیح فاصله سیارات منظومه شمسی از خورشید را نشان می دهد؟
الف) تیر، ناهید، مریخ، زمین، مشتری، کیوان، نپتون، اورانوس
ب) تیر، ناهید، زمین، مریخ، مشتری، کیوان، نپتون، اورانوس