ما انسان ها هزاران سال است که از کره کوچکمان به جهان بزرگ بالای سرمان نگاه می کنیم. ستاره شناسان قدیم، نقاط نورانی ای را می دیدند که به نظر می رسید همراه با ستارگان حرکت می کنند. آنها این اشیاء را سیاره نامیدند.
منظومه شمسی به خورشید و همه اشیایی که اطراف خورشید حرکت می کنند گفته می شود. یعنی این که منظومه شمسی ما از یک ستاره یعنی خورشید، هشت سیاره، 138 تا ماه و تعدادی ستاره دنباله دار، سیارک ها و دیگر سنگ های فضایی تشکیل شده. برای آگاهی بیشتر درباره خورشید به مقاله خورشید برای کودکان مراجعه کنید.
منظومه شمسی ما بخشی از یک کهکشان به نام کهکشان راه شیری است و خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار دارد. ستاره شناسان عقیده دارند منظومه شمسی 4.5 میلیارد سال قبل تشکیل شده است. خورشید 99.8 درصد مقدار ماده (جرم) منظومه شمسی ما را در خود دارد. این مقدار ماده زیاد باعث شده که خورشید روی سیارات، ماهواره ها، سیارک ها، ستاره های دنباله دار و شهاب ها کشش جاذبه ای ایجاد کند. آنهایی که به ستارگان نگاه می کنند ستاره های دنباله دار با دنباله های درخشان و شهاب ها را هم در آسمان می بینند. سیارک ها و ستاره های دنباله دار در مسیر دایره ای به دور خورشید می گردند.
سیارات
سیاره یک جسم فضایی بزرگ است که نور ستاره ای را که دور آن می گردد بازمی تاباند.
هشت سیاره ای که منظومه شمسی ما را تشکیل می دهند، تیر (عطارد)، ناهید (زهره)، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون هستند (پلوتون هم یک سیاره کوتوله است). پس زمین هم فقط یکی از اشیای منظومه شمسی است.
همه سیارات شبیه به هم نیستند. بعضی از آنها حتی جامد هم نیستند. سیارات منظومه شمسی ما به دو دسته سیارات داخلی تر و سیارات خارجی تر تقسیم شده اند. سیارات داخلی تر به خورشید نزدیک ترند. آنها کره های جامد تشکیل شده از سنگ مثل زمین هستند. سیارات داخلی تر عبارتند از تیر، ناهید، زمین و مریخ. این سیارات در 600 میلیون سال اول زندگیشان به وسیله شهاب سنگ ها بمباران شده اند. به خاطر همین است که شما چاله هایی با اندازه های مختلف روی سیارات داخلی تر و ماه هایشان پیدا می کنید. (به حفره های روی ماه فکر کنید.)
بشر در سال 1969 به ماه رفت تا سنگ ها و حفره های آن را مطالعه کند. در قرن اخیر، مریخ پیماها درباره حفره های روی مریخ اطلاعاتی برای ما ارسال کرده اند. حتی روی زمین هم چاله هایی وجود دارد. زمین هم یک موقعی به وسیله شهاب سنگ ها بمباران شده بود و چاله های زیادی داشت. اما در مدت میلیون ها سال و شاید بیشتر، باد، باران، یخ و آب شکل سطح زمین را که پر از چاله بوده تغییر داده اند. اما باز هم چاله هایی روی زمین پیدا می شود.
سیاره های خارجی تر سیارات گازی بزرگی هستند که حلقه دارند. این سیارات شامل مشتری، زحل، اورانوس و نپتون هستند. پس زحل تنها سیاره ای نیست که حلقه دارد. بین سیارات داخلی تر و سیارات خارجی تر یک کمربند سیارک ها است که در آن سیارک ها به دور خورشید می گردند. بعضی از سیارات ماه هایی دارند. اما بعضی ها ماه یا قمر ندارند.
پرسش
کدام 2 سیاره هیچ ماهی به دورشان ندارند؟