سیاره کیوان (زحل)

کیوان (زحل) از نظر فاصله از خورشید ششمین سیاره منظومه شمسی است. کیوان همچنین دومین سیاره بزرگ منظومه شمسی ما است (مشتری بزرگ ترین سیاره منظومه شمسی است). این سیاره هفت حلقه باریک و صاف و زیبا در اطرافش دارد که بیشتر از ذرات یخی (و مقداری سنگ) که اطراف سیاره حرکت می کنند، تشکیل شده.

حلقه های تابان، کیوان را به یک از زیباترین اشیای منظومه شمسی تبدیل کرده اند. مشتری، نپتون و اورانوس سیارات دیگری هستند که می دانیم حلقه دارند. حلقه های آنها خیلی ضعیف تر از حلقه های دور کیوان است.

کیوان بیشتر از هیدروژن و گاز هلیوم تشکیل شده. زحل یکی از سیاره هایی است که بدون استفاده از تلسکوپ هم قابل دیدن است. اما به تلسکوپ با قدرت پایین نیازمندیم تا حلقه های آن را ببینیم.

اندازه و شکل

قطر کیوان در استوا حدود 74900 مایل یا 120540 کیلومتر یعنی تقریباً ده برابر قطر زمین است. با اندازه ای که کیوان دارد، تقریباً 765 زمین را می توان در یک سیاره کیوان خالی جا داد.

چرخش سریع کیوان باعث می شود تا استوای این سیاره قلمبه و برآمده و قطب هایش صاف باشد.

بلندی روز و سال

همانطور که کیوان به دور خورشید می گردد، به دور محورش (یک خط فرضی که از مرکز کیوان می گذرد) هم می چرخد.

کیوان سریع تراز هر سیاره دیگری در منظومه شمسی به جز مشتری به دور محورش می چرخد. هر چرخش کیوان به دور محورخودش ده ساعت و 39 دقیقه طول می کشد درحالی که که سرعت چرخش زمین به دور محورش 24 ساعت یا یک روز زمینی است.

یک سال روی کیوان هم 29.46 سال زمینی به طول می انجامد. یعنی 29.46 سال زمینی طول می کشد تا کیوان یک بار دور خورشید بگردد.

مدار و فاصله از خورشید

کیوان در یک مدار بیضی شکل دور خورشید می گردد. فاصله آن از خورشید از حدود 1514500000 کیلومتر در دورترین نقطه تا حدود 1352550000 کیلومتر در نزدیک ترین نقطه متفاوت است. کیوان به طور متوسط 9.539 AU (واحد نجومی، معادل فاصله زمین از خورشید) از خورشید فاصله دارد. یعنی کیوان حدود نه و نیم برابر فاصله زمین تا خورشید از خورشید فاصله دارد.

حلقه های کیوان

حلقه های زیبای کیوان از زمین تنها با تلسکوپ قابل مشاهده هستند. این حلقه ها اولین بار به وسیله گالیله در قرن 17 کشف شدند.

هفت حلقه روشن کیوان به طور عمده از ذرات یخ تشکیل شده اند. اگرچه عرض این حلقه ها خیلی زیاد است و 300000 کیلومتر قطر دارند ولی خیلی باریکند (حدود 0.6 مایل یا یک کیلومتر ضخامت دارند).

جرم، تراکم، جاذبه

کیوان نسبت به سیارات دیگر تراکم کمتری دارد. تراکم آن فقط یک دهم تراکم زمین و حدود دو سوم تراکم آب است. یعنی این که وزن یک تکه از زحل خیلی کمتر از وزن همان تکه از زمین است. با این تراکم اگر آبی که بتواند کیوان را در خودش جا دهد وجود داشت، کیوان روی آب شناور می ماند!

اگرچه کیوان تراکم کمی دارد، اما جرمش از همه سیارات دیگر به جز مشتری بیشتر است. جرم کیوان حدود 95 برابر جرم زمین است. با این حال نیروی جاذبه کیوان کمی بیشتر از نیروی جاذبه زمین یعنی 1.08 برابر آن است. دلیل این نیروی جاذبه کم با وجود جرم زیاد این است که کیوان سیاره بزرگی است و نیروی جاذبه ای که یک سیاره در سطحش بر یک جسم وارد می کند، با جرمش و معکوس شعاع به توان دو تناسب دارد. به این ترتیب وزن یک شخص 100 پوندی (45 کیلوگرمی) روی کیوان 107 پوند (48.5کیلوگرم) است.

کیوان تنها سیاره ای در منظومه شمسی است که تراکمش کمتر از آب است.

دمای روی کیوان

ماه ها

کیوان تعدادی ماه دارد (33 تای آن کشف شده). 18 ماه کیوان امگذاری شده اند. ماه های کیوان شامل تیتان (بزرگ ترین ماه)، آرهه آ، لپتوز، دیونز، تتیس، انکلادوز، میاماس، هیپریون، فوب، جانوس، اپیمتئوس، پاندورا، پرومتئوس، هلن، تلستو، اتلس، کالیپسو و پان (کوچک ترین ماه نامگذاری شده کیوان) می شوند.

وویجر1 در داخل فضای 126000 کیلومتری کیوان و وویجر2 در داخل فضای 101000 کیلومتری آن پرواز کرد.

وویجر وجود هفتمین حلقه را تأیید کرد. وویجر همچنین این داده ها را به دست آورد که حلقه های سیاره از فرها و جعدها (مانند موی مجعدانسان) تشکیل شده اند. به علاوه سفینه داده ها و عکس هایی را در رابطه با کشف و یا تأیید وجود نه ماه کیوان به زمین فرستاد. این سفینه همچنین نشان داد که جو تیتان (یکی از ماه های کیوان) بیشتر حاوی نیتروژن است. در سال  1997 ایالات متحده فضاپیمای کاسینی را برای مطالعه کیوان، حلقه های آن و ماه هایش فرستاد. فضاپیما در 2004 شروع به گردش به دور کیوان کرد. کاسینی یک فرودگر به نام هوگنز را که از کاسینی جدا شد و بر روی کیوان نشست حمل کرد. هوگنز به وسیله آژانس فضایی اروپا ساخته شده بود.

تصویر شماره یک از کیوان برای رنگ کردن.

تصویر شماره دو از کیوان برای رنگ کردن.

مقالات مرتبط:

زحل

داخل, سطح و جو زحل

حلقه های زحل

ماه های زحل