حمیده احمدیان راد
طی دودهه گذشته، ستاره شناسان تقریباً 450 سیاره فراخورشیدی را پیدا کرده اند. سیارات فراخورشیدی سیاراتی هستند که در خارج از منظومه شمسی قرار دارند و به دور ستارگان دیگر می گردند. بیشتر سیاراتی که پیدا شده اند بزرگ تر از زحل هستند و ستاره شناسان از یافتن نشانه های حیات در آنها مأیوس هستند- چراکه آنها مانند زحل غول هایی گازی هستند که سطحی برای راه رفتن ندارند.
اما سیارات غول آسای منظومه شمسی ما یعنی مشتری، زحل، نپتون و اورانوس همگی ماه هایی دارند که بعضی از آنها از ویژگی هایی مثل داشتن جو، حوزه مغناطیسی یا آتش فشان های فعال برخوردارند. این سیارات غول آسا در مناطق خارجی تر و سردتر منظومه شمسی واقع شده اند و در نتیجه قابل سکونت نیستند. این در حالی است که سیارات بزرگ سیستم های سیاره ای دیگر ممکن است در مدارهای میانه و نزدیک تری حرکت کنند و امکان دارد آب مایع در آنها وجود داشته باشد. به این ترتیب اگر این سیارات ماه هایی داشته باشند -چنان که انتظار می رود این گونه هم باشد- جهان های قابل سکونت، دیگر سیارات نیستند بلکه ماه ها هستند.
تصویری که یک هنرمند از ماه های فراخورشیدی ای که به دور سیارات گازی خارج از منظومه شمسی می گردند ساخته است
البته هیچ کس تاکنون هیچ ماه فراخورشیدی ای را کشف نکرده است. اما بعضی از محققان فکر می کنند می توانند این ماه ها را پیدا کنند و حتی می توانند تجزیه و تحلیل کنند که آیا آنها قابل سکونت هستند یا نه. فقط رسیدن به این هدف زمان می خواهد.
گوناگونی ماه های فراخورشیدی
با وجودی که برخی از ماه های منظومه شمسی به عنوان محل هایی که امکان حیات در آنها وجود دارد مطرح بوده اند، اما مشخص شده که مثل زمین قابل سکونت نیستند. چراکه برخی از آنها در حاشیه منظومه شمسی می گردند که باعث می شود دمای سطحشان سردتر از زمین باشد. تعدادی از آنها هم به خاطر این که کوچکند و در نتیجه به قدر کافی با جو قوی و حوزه مغناطیسی محافظت نمی شوند تا ذرات باردار باد خورشیدی را دفع کنند، قابل سکونت نیستند.
سیارات فراخورشیدی ای که تاکنون کشف شده اند به نظر نمی رسد که شبیه به سیارات منظومه شمسی ما باشند. بعضی از آنها چند برابر جرم مشتری را دارند. بعضی ستارگان میزبانشان را به قدری محکم گرفته اند که یک سال روی این سیارات –یک انقلاب مداری کامل در اطراف ستاره- کوتاه تر از تنها یک روز بر روی زمین است. بنابراین نامعقول نیست که فکر کنیم ماه های فراخورشیدی تنوع زیادی دارند و انواع آنها مثل ماه منظومه شمسی محدود نیست.
منبع: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=exomoons-habitability