رشته کوه های اصلی ایران نقش مؤثری در رژیم بارندگی و پیدایش منابع آب های سطحی کشور دارند. کوه های البرز و زاگرس که عمده ترین رشته کوه های ایران هستند، یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده ریزش های جوی به شمار می آیند. ریزش های جوی که بیشتر به صورت برف است منبع اصلی آب رودخانه های ایران است و درواقع سرچشمه رودهای عمده کشور را تشکیل می دهد.
رودخانه های ایران از نظر زهکشی به پنج حوضه تقسیم می شوند که عبارتند از:
1-رودخانه های حوضه دریای خزر: مساحت حوضه دریای خزر 173510 کیلومتر مربع (حدود 10.7 درصد سطح کشور) است و رودخانه های ارس، سفیدرود، هراز و اترک عمده ترین رودهای آن محسوب می شوند.
2-حوضه خلیج فارس و دریای عمان: این حوضه با مساحتی معادل 437670 کیلومتر مربع، حدود 27 درصد سطح کشور را پوشش می دهد و رودخانه های کارون، کرخه، جراحی، زهره، موند و سرباز عمده ترین رودهای آنها به شمار می روند.
3-حوضه دریاچه ارومیه: مساحت این حوضه 50910 کیلومترمربع یا حدود سه درصد مساحت کشور است و رودخانه های زرینه رود، سیمینه رود و تلخه رود عمده ترین رودهای آن محسوب می شود.
4-حوضه مرکزی: این حوضه بزرگ ترین و پهناورترین حوضه ایران است و با مساحتی معادل 808110 کیلومتر مربع، چیزی حدود 49.8 درصد کشور را پوشش می دهد. رودخانه های زاینده رود، قمرود، قره چای، کر و هلیل رود از مهم ترین رودهای این حوضه محسوب می شوند.
5-حوضه خاوری: این حوضه مساحتی برابر 153580 کیلومتر مربع یا حدود 9.5 درصد سطح کشور را دارد و رودخانه های کشف رود و همچنین رودهای مرزی هریرود و هیرمند عمده ترین رودهای آن به شمار می آیند.
منبع: گیتاشناسی ایران- جلد سوم- دایره المعارف جغرافیای ایران- نوشته مهندس عباس جعفری- چاپ اول 1379- طرح تهیه، لیتوگرافی و چاپ از مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.