محمدرضا کریمی
به تازگی بعضی از بنیادی ترین فرضیه ها درباره چگونگی حرکت آب در میان خاک، در آب و هوای خشک فصلی زیر سؤال رفته.
به عنوان مثال مشخص شده در اولین بارشی که پس از تابستان خشک انجام می شود، خاک به قدری محکم به این بارش می چسبد و چنان محکم آن را نگه می دارد که این آب تقریباً با آب دیگری مخلوط نمی شود.
این یافته به قدری مهم است که حتی محققان می گویند هنوز مطمئن نیستند که ممکن است چه ابعاد و معانی ای در پی داشته باشد. ولی می دانند که بر فهم ما از این که مواد آلاینده چگونه میان خاک حرکت می کنند، مواد مغذی چگونه از خاک به نهرها منتقل می شوند، نهرها چگونه و حتی گیاهان چگونه به تغییرات آب و هوایی پاسخ می دهند اثر بگذارد.
دانشمندان همیشه تصور می کردند که موقعی که بارش جدید وارد خاک می شود، به خوبی با آب های دیگر مخلوط می شود و در نهایت هم به سوی نهرها حرکت می کند. اما مشخص شده که این باور درست نبوده است.
درواقع نکته شگفت انگیز این است که منافذ کوچک اطراف ریشه های گیاهان با آب پر می شوند و این آب همان جا باقی می ماند تا در نهایت برای تعریق گیاه مورد استفاده قرار می گیرد و به این ترتیب به جو برمی گردد.
پس از آن دوباره آب جدید با بارش باران در دسترس گیاهان قرار می گیرد و مجدداً مخزن های کوچک نزدیک گیاهان را پر می کند و این فرایند تکرار می شود. این در حالی است که همه آب های دیگری که میان سوراخ های بزرگ تر خاک حرکت می کنند جدا از این آب ها هستند و تقریباً هرگز با آبی که در طول تابستان خشک به وسیله گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد مخلوط نمی شوند.
در اولین آزمایشی که برای این فرضیه انجام شد مشخص شد که بعد از اولین باد و باران ماه اکتبر (مهر)، تنها چهار درصد از این بارش که وارد خاک شد به نهر رسید. در حالی که 96 درصد این بارش به وسیله خاک اطراف گیاهان محکم گرفته و نگه داشته شد تا برای مرطوب کردن خاک هزینه شود.
یک ماه بعد، پس از آن که رطوبت خاک به طور کامل تجدید شد، 55 درصد بارش به طور مستقیم وارد نهر شد. هنگام بارش های زمستانی جریان ریزش رطوبت به داخل زمین ادامه می یابد و تقریباً همه آبی که به صورت منبعی، رطوبت خاک اطراف گیاهان را تجدید می کرد محکم در خاک نگه داشته می شود و هرگز حرکت نمی کند یا با آب های دیگر مخلوط نمی شود.
تمام این یافته ها به این معنی است که ما فهم کاملی درباره چگونگی حرکت آب در میان خاک و اثری که به جا می گذارد نداریم.
همچنین توانایی باورنکردنی گیاهان در بالا کشیدن آبی که این قدر محکم در کنار خاک قرار گرفته مشخص می شود. نیرویی که با هیچ چیز دیگری در طبیعت قابل مقایسه نیست.
منبع: http://www.sciencedaily.com/releases/2010/01/100121173452.htm