«دانشکده مطالعات جهان» دانشگاه تهران، تنها مدت کوتاهی پس از تأسیس به سرعت به آموزشگاهی بی بدیل در امر مطالعات کشورهای جهان تبدیل شده است. سابقه مطالعات شرق شناسی در دانشگاه های مهم جهان غرب به حدود یک قرن می رسد و طبیعی است که ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای مهم شرق در قالب رشته ایران شناسی مورد توجه است. حالا دانشکده مطالعات جهان با سردر دروازه ملل تخت جمشید می کوشد با همان روش مطالعه بین رشته ای که در شرق شناسی نیز مرسوم است به شکل همه جانبه درباره کشورهایی که به نوعی با ایران ارتباطات وسیع دارند مطالعه کند. به این ترتیب دانشجویان این دانشکده، که با اساتید خبره داخلی و خارجی و با امکاناتی قابل توجه و اعتماد به نفسی زیاد پرورش می یابند می توانند به عنوان کارشناس همه جانبه یک کشور به دستیابی به اهداف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در ارتباطاتش با کشورهای دیگر کمک شایانی کنند. هدفی که احتمالاً غرب نیز با ایجاد کرسی های شرق شناسی در پی آن بود.
زمان یک روز پیش از برگزاری انتخابات امریکا است. استاد و دانشجویان رشته مطالعات امریکا (دانشجویان این دانشکده همه در سطح کارشناسی ارشد هستند) سه ساعت از طریق ویدیو کنفرانس با دانشجویان و استاد دانشگاه دنور امریکا درباره این انتخابات بحث می کنند. سالن ویدیو کنفرانس دارای یک دوربین حساس به صدا است که هنگامی که کسی به اظهار نظر می پردازد به سمت او برمی گردد. سپس در روز انتخابات امریکا که همزمان با نیمه شب ایران است، دانشجویان در دانشکده و از طریق ماهواره تا صبح جریان انتخابات را دنبال می کنند. هنوز چند روز نگذشته از انتخابات اولین برنامه سخنرانی که در آن چهار استاد به بررسی آثار و تبعات نتایج انتخابات می پردازند برگزار می شود. اقتصاد امریکا و جهان پس از انتخاب دولت جدید، روابط ایران و امریکا پس از انتخابات و رویکردهای داخلی در امریکا پس از انتخابات از موضوعات سخنرانی ها است. مدت کوتاهی بعد استادی سیاه پوست از امریکا برای بررسی انتخابات امریکا به دانشکده می آید.
گودرز میرانی مدیر روابط عمومی دانشکده و کارشناس ارشد ارتباطات می گوید:«آنچه در این دانشکده مهم است این است که همه چیز به سرعت و به شکل ضرب الاجلی انجام می شود.»
برای این که دانشجویان بتوانند در تمام حوزه ها به کشوری که درباره آن مطالعه می کنند اشراف پیدا کنند لازم است که به خوبی به زبان آن کشور احاطه داشته باشند. بنابراین دانشجویی که به زبان کشور مورد مطالعه تسلط ندارد نمی تواند در این دانشکده به تحصیل ادامه دهد. چرا که تمام درس ها به زبان کشور مورد مطالعه تدریس می شود. به عنوان مثال استادی که ادبیات امریکا را تدریس می کند خودش در این کشور ادبیات تحصیل و تدریس کرده و ادبیات این کشور را به زبان انگلیسی تدریس می کند. اقتصاد این کشور را نیز یکی از اقتصاددانان برجسته به زبان انگلیسی ارائه می کند و به همین ترتیب ادامه پیدا می کند. البته این روش تدریس دانشکده را با مشکلاتی نیز مواجه می کند و آن این که پیدا کردن اساتید برای مطالعه جنبه های مختلف کشورهای مختلف گاهی مشکل می شود.
دانشکده ای از هر نظر جدید
آن چه اینک به عنوان دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران شناخته می شود در ابتدا در سال ۱۳۸۳ به عنوان مؤسسه مطالعات امریکای شمالی و اروپا، با هدف تربیت نیروهای متخصص برای بخش های دولتی، عمومی و خصوصی در داخل و خارج از کشور تأسیس شد و در بهمن سال ۱۳۸۷ تبدیل آن به دانشکده مطالعات جهان به تصویب هیأت رئیسه دانشگاه تهران رسید.
آن چه اینک به عنوان دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران شناخته می شود در ابتدا در سال ۱۳۸۳ به عنوان مؤسسه مطالعات امریکای شمالی و اروپا، با هدف تربیت نیروهای متخصص برای بخش های دولتی، عمومی و خصوصی در داخل و خارج از کشور تأسیس شد و در بهمن سال ۱۳۸۷ تبدیل آن به دانشکده مطالعات جهان به تصویب هیأت رئیسه دانشگاه تهران رسید.
این دانشکده کار خود را با تأسیس پنج گروه علمی در زمینه مطالعات امریکای شمالی، مطالعات روسیه، مطالعات فرانسه، مطالعات بریتانیا و مطالعات آلمان شروع کرد. ولی به عقیده دکتر سعید رضا عاملی رئیس و مجری ایجاد دانشکده، از آن جایی که کشورهایی که با جمهوری اسلامی ایران ارتباطات وسیع فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دارند لزوماً در امریکا و اروپا قرار ندارند، مطالعه کشورهای امریکای لاتین و اسپانیا، هند، چین، ژاپن، ترکیه، عراق، مصر، عربستان سعودی و فلسطین در برنامه آموزشی دانشکده قرار گرفته و به مرور این رشته ها دایر خواهند شد.
دکتر عاملی می گوید: «نکته ای که در خصوص دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران حائز اهمیت است، بنیان بین رشته ای مطالعات کشوری در این دانشکده است که زمینه نگاه همه جانبه به یک کشور را فراهم می کند. همچنین در آینده به صورت جدی برای توسعه مطالعات بین کشوری مثل مطالعات امریکایی- چینی یا مطالعات ژاپنی-کره ای و همچنین مطالعات هندی- امریکایی تلاش خواهد شد که این نوع مطالعات زمینه فهم ارتباطات شبکه ای در حوزه فرهنگ، اقتصاد و سیاست و یا حوزه منافع و تهدیدهای مشترک کشورهای جهان را فراهم می کند.»
وی می افزاید: «مطالعات بین رشته ای کشورها منبع اصلی توسعه نگاه کارشناسی در همه قلمروها اعم از بخش خصوصی و بخش دولتی و همه بنگاه های تجاری و فرهنگی است که به نوعی با کشورهای جهان تعامل گسترده دارند. البته قلمروشناسی به مطالعات کشوری خلاصه نمی شود. بلکه موضوعات مهم جهان که بعد بین رشته ای پیدا می کنند مثل مطالعات دینی که به ابعاد جامعه شناختی، انسان شناسی دینی، هویت دینی و جایگاه دین در ادبیات، سینما، تلویزیون و رادیو و همچنین نقش دین در حل بحران های جهانی مربوط می شود را نیز شامل می شود. در واقع مطالعات کشوری زمینه ای تخصصی برای تعامل حرفه ای و تخصصی با جهان است.»دانشجویان هم کاملاً هماهنگ با چنین اهدافی پرورش می یابند. در درجه نخست برای رئیس و اساتید دانشکده مهم است که شاگردان آنها به اعتماد به نفس بالایی دست بیابند.
نسرین دستجردی دانشجوی مطالعات امریکا می گوید: «در ابتدای ورود به این دانشکده همه چیز بزرگ به نظر می رسد. از ما می خواهند که به کارشناسان مشهور جهان ایمیل بزنیم، مقاله چاپ کنیم و مقالات و کتاب هایی که به تازگی در جهان چاپ شده اند را مطالعه کنیم. ولی در آخر می بینیم که هر یک از دانشجویان در چند کنفرانس شرکت می کنند. از طرفی در دانشکده حس دانشجو بودن نداریم بلکه حس همکار بودن داریم و این جو از دفتر ریاست دانشکده تا اساتید وجود دارد.»
سمیرا سعیدیان دانشجوی رشته مطالعات بریتانیا نیز می گوید: «من برای یک دوره یک ماهه هم برای درس اسلام و غرب و هم درس زبان آلمانی به کشور آلمان رفتم. آنها با دیدن حجاب من و این که از ایران آمده ام دائم از من پرسش می کردند. ولی من به ازای هر پرسشی که آنها از من می کردند از آنها دو تا سؤال می پرسیدم. چون به قول یکی از اساتید چرا ما باید همیشه منتظر باشیم که آنها از ما سؤال کنند. ما هم باید از آنها سؤال کنیم. از طرفی این کار ما است که ایران را به آنها معرفی کنیم.» البته این اعتماد به نفس در پرتو اهداف دانشکده و روش تدریس اساتید به دست می آید.
دکتر سید محمد مرندی استاد ادبیات رشته مطالعات امریکا می گوید: «دانشجویان ما تیز و عاقلند. من خودم وقتی با سه تا از آنها در کنفرانسی در بیروت شرکت کردم این را به عینه دیدم. شبکه الجزیره هم با دو تا از آنها مصاحبه کرد و از طریق ایمیل اعلام کرد که مصاحبه آنها خیلی خوب بوده. به طور کلی دانشجویان ما اعتماد به نفس بالایی دارند و مقابل خارجی ها کم نمی آورند. حتی در ویدئو کنفرانسی که با دانشجویان امریکایی ترتیب دادیم، دانشجویان ما به مراتب قوی تر از آنها بودند.»
دکتر سید محمد مرندی استاد ادبیات رشته مطالعات امریکا می گوید: «دانشجویان ما تیز و عاقلند. من خودم وقتی با سه تا از آنها در کنفرانسی در بیروت شرکت کردم این را به عینه دیدم. شبکه الجزیره هم با دو تا از آنها مصاحبه کرد و از طریق ایمیل اعلام کرد که مصاحبه آنها خیلی خوب بوده. به طور کلی دانشجویان ما اعتماد به نفس بالایی دارند و مقابل خارجی ها کم نمی آورند. حتی در ویدئو کنفرانسی که با دانشجویان امریکایی ترتیب دادیم، دانشجویان ما به مراتب قوی تر از آنها بودند.»
وی درباره روش تدریس در این دانشکده می گوید: «ما از دانشجویان زیاد کار می کشیم. همچنین از اساتید خارجی استفاده می کنیم تا دانشجویان با دیدگاه های متفاوت آموزش ببینند. همچنین اساتید در اینجا انگیزه زیادی دارند و برای دانشجویان زیاد وقت می گذارند. ما می کوشیم روابط صمیمانه ای با دانشجویان برقرار کنیم. تا جایی که آنها مشکلاتشان را هم با ما در میان می گذارند. از طرفی چون مطالعات کشورها بین رشته ای است دانشجویان به درس ها علاقه پیدا می کنند. از طرفی یکی از هدف های دانشکده نیز این است که دانشجویانی تربیت کند که متعادل و در مسیر عقلانیت باشند و از هر جهت از افراطی گری پرهیز کنند. امکانات دانشکده هم بد نیست. هر چند که تلاش زیادی شده تا این امکانات فراهم شود ولی واقعیت این است که اگر دانشکده های دیگر هم تلاش می کردند می توانستند به این امکانات دست پیدا کنند.»
دکتر یونس شکرخواه از اساتید ارتباطات و استاد دانشکده مطالعات جهان نیز از امکانات موجود در دانشکده ابراز رضایت می کند. وی می گوید: «یکی از نکات مثبت این دانشکده این است که درس ها به زبان اصلی هر رشته ارائه می شود و مدیران هر گروه به آن کشور احاطه زیادی دارند. اتاق خوبی برای اساتید و سالن های پیشرفته ای نیز وجود دارد که حسین خسروجردی این سالن ها را طراحی کرده است. کتابخانه دانشکده هم مدرن است. همچنین سخنرانی های زیادی ترتیب داده می شود. دانشکده با دانشگاه های دیگر نیز پروتکل های همکاری دارد و این امکان هست که از طریق ویدئو کنفرانس، با دانشگاه های دیگر کنفرانس تشکیل دهیم. تنها مشکل ما در حال حاضر پیدا کردن اساتید برای دانشگاه است.»البته «این دانشکده را در بیرون از ایران بیشتر می شناسند.» این را میرانی مدیر روابط عمومی دانشکده می گوید.
کلاس ها به شکل کنفرانس چیده شده اند و همگی امکان وصل شدن به اینترنت دارند، وجود تلویزیون مداربسته در غذاخوری که امکان آن را به وجود می آورد که افراد در صورت کم آمدن جا با سالن کنفرانس ارتباط برقرار کنند، وجود تعداد زیادی رایانه در اتاق رایانه که معمولاً از تعداد دانشجویان متقاضی بیشتر است، کتابخانه مجهزی که اساتید پس از هر سفر خارج از کشور با جدیدترین کتاب ها بر کیفیت و کمیت آن می افزایند، قرائتخانه ای که حتی شب ها برای مطالعه باز است، اساتید معروف خارجی که هر ترم برای مدتی مشخص به دانشکده می آیند و درس ارائه می کنند و بعد نیز از خارج از کشور از طریق ایمیل جوابگوی پرسش های دانشجویان هستند و یا کارشناسان برجسته ای که برای سخنرانی به دانشکده می آیند، سیاستمداران و سفرای مختلف کشورها که هرچند مدت از دانشکده بازدید می کنند و نظراتشان را در اختیار دانشجویان قرار می دهند، ویدئو کنفرانس ها با دانشگاه های معتبر جهان، مبادله دانشجو و بسیاری نکات دیگر موجب شده که دانشکده مطالعات جهان، جوی نو و با نشاط داشته باشد که نظیر آن کمتر در محیط های دانشگاهی کشورمان به چشم می خورد.