محمدرضا کریمی
تندرستی تعادل جسمی، ذهنی، روحی و احساسی فرد است. تغذیه در تمام عوامل مذکور نقش دارد. ورزش به عنوان فعالیت بدنی لازم است جزو ثابت و مکمل زندگی روزمره باشد. چون فعالیت، مصرف انرژی را افزایش داده و سبب ارتقای تندرستی می شود. اثر افزایش 100 کیلوکالری مصرف انرژی بر وزن بدن مشابه کاهش 100 کیلوکالری انرژی غذایی است. فعالیت های روزانه مثل پیاده روی سریع، بالا رفتن از پله یا باغبانی کردن بسیار خوب است. شنا کردن، دوچرخه سواری و دویدن نیز از ورزش های مناسبند. به طورکلی توصیه می شود که روزانه 45 دقیقه تا یک ساعت به ورزش پرداخته شود تا چربی بیشتری سوخته شود.
تغذیه متعادل: به رژیم غذایی ای گفته می شود که کلیه نیازهای انسان را در شرایط مختلف فیزیولوژیک، سنی و جنسی تأمین کند. رژیم غذایی باید دارای دو ویژگی باشد:
1-تنوع در مواد غذایی مصرفی
2-مصرف مقدار کافی از مواد غذایی مختلف.
براساس ارزش تغذیه ای مواد غذایی و تشابه ترکیبات مواد غذایی، آن ها را به چهار گروه تقسیم کرده اند:
1-گروه غلات: شامل نان، برنج، انواع رشته و … و سیب زمینی
2-گروه لبنیات: شامل شیر، ماست، پنیر و کشک (منبع پروتئین کلسیم دار)
3-گروه گوشت ها: شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و حبوبات (منبع پروتئین آهن دار)
4-گروه سبزی ها: شامل انواع سبزی و میوه
گروه غلات: ارزش تغذیه عمده این گروه تأمین انرژی و همچنین پروتئین است. نشاسته ترکیب اصلی این گروه از مواد غذایی است. این ماده بهترین و ارزان ترین منبع انرژی است. اما مقدار قابل توجهی از پروتئین را نیز تأمین می کند. درضمن ارزش بیولوژیکی پروتئین های گیاهی کمتر از پروتئین های حیوانی است. این گروه مقداری از ویتامین ها بخصوص ویتامین های گروه B و عمدتاً ویتامین B1 را تأمین کرده و مقداری از عناصر معدنی را به بدن می رسانند.
گروه لبنیات: این گروه بیشتر از نظر تأمین پروتئین مرغوب، کلسیم و ویتامین B2 اهمیت دارند. شیر و لبنیات یک غذای نسبتاً کامل برای تمام گروه های سنی است. چون علاوه بر مواد مغذی نامبرده تقریباً حاوی تمام ویتامین ها و عناصر مغذی نیز هست. اگرچه از نظر آهن فقیر است.
گروه گوشت ها، مرغ، ماهی، تخم مرغ و حبوبات: اهمیت اصلی این گروه در تأمین پروتئین، آهن و انرژی است. این گروه در تأمین سایر ویتامین ها بخصوص ویتامین B12 که منحصراً در غذاهای حیوانی وجود دارد باارزش است.
گروه سبزی ها و میوه ها: اهمیت این گروه در تأمین ویتامین ها بخصوص ویتامین C و پیش ساز ویتامین A است. درضمن ویتامین های گروه B، غیر از ویتامین B12، کم و بیش در انواع مواد غذایی این گروه وجود دارد. عناصر مغذی مانند کلسیم و آهن به مقدار کم و سدیم، پتاسیم و منیزیم در این مواد غذایی وجود دارد. اهمیت دیگر سبزی ها و میوه ها در دارا بودن فیبرهای غذایی است که امروزه ثابت شده آنها در رژیم غذایی از ابتلا به سرطان روده بزرگ (کولون) جلوگیری کرده و خطر ابتلا به بعضی از بیماری ها مانند بیماری های قلبی و عروقی را به دلیل ممانعت از جذب کلسترول در روده کاهش می دهند. ویژگی دیگر سبزی ها و میوه ها وجود رنگدانه ها در آنها است که نقش بارز آنها در کاهش ابتلا به سرطان ها و بیماری های قلبی و عروقی به اثبات رسیده است.
استفاده از گروه های چهارگانه غذایی به منظور تأمین کامل مواد مغذی و تأمین سلامتی انسان توصیه می شود.